Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế, đời sống của người dân đã được cải thiện đáng kể, nhu cầu chi tiêu phục vụ đời sống ngày càng cao, đó là điều kiện thuận lợi cho hoạt động ngân hàng nói chung, lĩnh vực cho vay tiêu dùng nói riêng phát triển.
Nếu như ở các nước phát triển, tỷ trọng cho vay tiêu dùng thường chiếm khoảng từ 40% đến 50% trên tổng dư nợ, thì tỷ lệ này của các Tổ Chức Tín Dụng (TCTD) Việt Nam hiện chỉ chiếm tỷ trọng khoảng 5% trên tổng dự nợ tín dụng. Qua đó cho thấy, với tốc độ phát triển kinh tế mạnh mẽ như hiện nay và với số dân trên 90 triệu người đang mở ra thị trường cho vay tiêu dùng vô cùng rộng lớn và đầy tiềm năng.
Khái niệm và đặc điểm cho vay tiêu dùng
Trước hết, cho vay tiêu dùng được hiểu là hình thức tài trợ cho mục đích chi tiêu của cá nhân, hộ gia đình. Các khoản cho vay tiêu dùng là nguồn tài chính quan trọng giúp người tiêu dùng có thể trang trải các nhu cầu trong cuộc sống như nhà ở, phương tiện đi lại, tiện nghi sinh hoạt, học tập, du lịch, y tế… trước khi họ có đủ khả năng về tài chính để hưởng thụ. Do đó, cho vay tiêu dùng có những đặc điểm riêng khác với tín dụng ngân hàng nói chung:
- Khách hàng vay là cá nhân và các hộ gia đình.
- Mục đích vay nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của cá nhân, hộ gia đình không phải xuất phát từ mục đích kinh doanh. Do đ,ó phụ thuộc vào nhu cầu, tính cách của từng đối tượng khách hàng và chu kỳ kinh tế của người đi vay.
- Khách hàng vay tiêu dùng thường ít quan tâm đến lãi suất mà thường quan tâm đến số tiền họ phải thanh toán.
- Về lãi suất, do quy mô các khoản vay thường nhỏ (trừ những khoản vay để mua bất động sản), dẫn đến chi phí để cho vay cao, do vậy, lãi suất cho vay tiêu dùng thường cao hơn lãi suất cho vay thương mại.
- Nguồn trả nợ của khách hàng được trích từ thu nhập, không nhất thiết phải là từ kết quả của việc sử dụng những khoản vay đó.
- Những khách hàng có việc làm, mức thu nhập ổn định và có trình độ học vấn là những tiêu chí quan trọng để ngân hàng thương mại quyết định cho vay.
Vay tiêu dùng là gì?
Vay tiêu dùng là một sản phẩm vay tín chấp hoặc vay thế chấp với mục đích hỗ trợ người vay về tài chính cho các nhu cầu chi tiêu, mua sắm và các nhu cầu khác trong cuộc sống hàng ngày như mua trả góp hàng tiêu dùng, du học ở nước ngoài hoặc các nhu cầu khác trong cuộc sống. Các cửa hàng điện tử hay các trung tâm mua sắm đều đã và đang áp dụng loại hình thanh toán trả góp hiện đại này. Vài cái tên có thể kể đến như: hệ thống Điện Máy Xanh, Thế Giới Di Động, Cell Phones, Vincom, Giga mall, Aoen mall,..
Vay tiêu dùng thường chỉ được xét duyệt với hạn mức nhất định, dao động từ 10 triệu đến 70 triệu đồng với mức lãi suất khá cao. Kỳ hạn cho vay tiêu dùng có thể dao động từ 6 đến 36 tháng, tuỳ thuộc vào chính sách ngân hàng và hồ sơ xét duyệt.
Vay tiêu dùng là hình thức vay nhanh gọn và thủ tục tương đối đơn giản, tuy nhiên, khách hàng trước khi vay nên tìm hiểu về quy trình vay tiêu dùng để có sự chuẩn bị đầy đủ nhất.
Một số hình thức cho vay tiêu dùng
Các dịch vụ cho vay tiêu dùng hiện nay gồm có cho vay thế chấp, vay tín chấp, vay tiêu dùng trả góp và vay thấu chi. Đây cùng là dịch vụ cho vay tiêu dùng nhưng các loại hình này có những sự khác biệt nhất định.
1. Vay tiêu dùng trả góp
Là phương thức cho vay tiền mà các kỳ trả nợ gốc và lãi trùng nhau, trong đó số tiền trả nợ của mỗi kỳ bằng nhau theo thỏa thuận trong hợp đồng. Số lãi được tính dựa trên số dư nợ gốc và thời hạn thực tế của kỳ hạn trả nợ. Hiện nay, có 4 kỳ hạn để bạn lựa chọn: 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng và 12 tháng, tùy thuộc vào nhu cầu, khả năng tài chính của mỗi cá nhân.
Vay tiêu dùng trả góp phổ biến nhất đối với khách hàng có nhu cầu mua hàng trả góp. Với các ưu điểm:
- Không cần thế chấp bất kỳ tài sản nào
- Chỉ cần CMND/ TCC kèm sổ hộ khẩu/ bằng lái xe.
- Sau khi làm hồ sơ, chỉ cần đợi 1 tiếng hoặc tối đa 2 ngày tùy ngân hàng, sẽ có kết quả cho vay.
- Số tiền vay có thể lên đến 500 triệu kèm theo lãi suất giao động từ 1% – 3%, phụ thuộc vào điều kiện xét hồ sơ cho vay của từng ngân hàng.
2. Vay tiêu dùng thế chấp
Vay thế chấp là hình thức cho vay tiêu dùng yêu cầu tài sản đảm bảo (tài sản thế chấp). Theo đó, để được ngân hàng cấp vốn vay thế chấp, người đi vay phải thế chấp các tài sản có giá như bất động sản (nhà, đất,…) hoặc tài sản xe cộ và các tài sản có giá khác.
Sở dĩ ngân hàng yêu cầu tài sản thế chấp vì khoản vay nào cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định, tài sản đảm bảo là điều kiện bắt buộc để ngân hàng thu hồi vốn trong trường hợp xảy ra rủi ro. Tài sản đảm bảo này vẫn hoàn toàn là của bạn và không hề bị ảnh hưởng gì trong quá trình vay vốn, bạn vẫn có thể sử dụng bình thường. Các tài sản thế chấp chỉ bị thu hồi trong trường hợp bạn mất khả năng chi trả.
3. Vay tiêu dùng tín chấp
Vay tín chấp là hoạt động cho vay không yêu cầu tài sản đảm bảo, vốn vay tín chấp được cấp gần như dựa hoàn toàn vào uy tín của người đi vay. Tất nhiên, uy tín khi đi vay vốn tín chấp phải được chứng minh bằng một số thông tin cụ thể ví dụ thu nhập, các hóa đơn, hợp đồng có giá trị liên quan đến người đi vay.
Vay tín chấp dành cho các khách hàng hay tổ chức có nhu cầu khoản vay tiêu dùng lớn để chi tiêu cho giáo dục, kinh doanh hoặc sinh hoạt cá nhân. Việc duyệt hồ sơ cũng không quá khác biệt với các ưu điểm:
- Thủ tục làm hồ sơ vay tiền (CMND/ TCC, GPLX, sổ hộ khẩu, hóa đơn điện/ nước/ internet tháng gần nhất của địa chỉ kê khai, bảng kê khai lương nếu có,…).
- Hạn mức vay có thể lên đến 500 triệu đồng.
- Khách hàng có thẻ Credit Card hầu hết đều được hỗ trợ trả góp 0%. Một số ngân hàng có cấp thẻ Credit Card, hỗ trợ tối đa trong quá trình làm hồ sơ. Có thể sử dụng tiền ngay khi hoàn thành thủ tục.
4. Vay thấu chi
Nói nôm na, khi bạn vay thấu chi, ngân hàng sẽ cho phép bạn chi tiêu vượt quá số tiền thực có trong tài khoản của bạn. Tùy vào độ uy tín của bạn, ngân hàng sẽ cấp cho bạn một hạn mức tối đa mà bạn có thể chi vượt mức khi số dư tài khoản bằng 0. Mỗi khi bạn chi tiêu vượt mức, ngân hàng sẽ tạm ứng cho bạn và ngân hàng tính lãi suất vay trên số tiền bạn chi tiêu vượt mức đó.
Ví dụ: trường hợp tài khoản ngân hàng của bạn đang 0 đồng, bạn sử dụng dịch vụ vay thấu chi, ngân hàng sẽ cấp phép hạn mức thấu chi cho bạn (ví dụ 30 triệu đồng). Bạn có thể rút tối đa thêm 30 triệu đồng trong tài khoản của bạn. Số tiền vay trên sẽ được ngân hàng tính lãi suất vay thấu chi theo lãi suất vay vốn theo quy định.
Những thông tin cần biết khi vay tiêu dùng
Vay tiêu dùng cá nhân với ưu điểm là thủ tục đơn giản, nhanh gọn nên hiện đang là phương thức vay tiền được nhiều người lựa chọn. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người đi vay không nên bỏ qua một vài điểm lưu ý:
Điều kiện cần thiết để vay tín chấp tiêu dùng
- Nhiều khoản vay tín chấp tiêu dùng luôn đòi hỏi các điều kiện cụ thể. Đế đáp ứng các điều kiện cho vay tiêu dùng hiện nay ở Việt Nam, cần thỏa mãn một số điều kiện cơ bản sau:
- Từ 20 tuổi đến 55 tuổi với nữ, 58 tuổi với nam (một số ngân hàng chỉ yêu cầu người vay đủ 18 tuổi).
- Là công dân Việt Nam hoặc người cư trú có hộ khẩu/KT3/tạm trú tại nơi cư trú.
- ó nguồn thu nhập ổn định hàng tháng (Thu nhập tối thiểu tùy thuộc từng ngân hàng cho phép).
Đọc kỹ hợp đồng
Điều kiện cho vay vốn hiện nay thông thoáng hơn với nhiều ưu đãi hấp dẫn, nhưng vẫn có những điều kiện ràng buộc nhất định. Do vậy, người vay nên đọc kỹ hợp đồng. Bạn cần chú ý đến những điều khoản, đặc biệt thời hạn thay đổi lãi suất. Khách hàng phải yêu cầu chuyên viên quan hệ khách hàng tư vấn thật kỹ, nếu theo các điều khoản trong hợp đồng, lãi suất sẽ lên tới bao nhiêu. Như vậy, ngân hàng và khách hàng xây dựng được mối quan hệ lâu dài, đồng thời cũng tránh rủi ro tiềm ẩn cho 2 bên.
Tìm hiểu về phương thức trả nợ
Hai phương thức trả nợ phổ biến hiện nay là
- Phương thức trả theo dư nợ ban đầu và tính theo dư nợ giảm dần. Phương thức trả theo dư nợ ban đầu chỉ áp dụng cho hình thức vay tín chấp. Hằng tháng, khách hàng sẽ trả tiền gốc cộng với lãi suất quy định cố định.
- Với phương thức trả theo dư nợ giảm dần, hằng tháng, khách hàng sẽ trả một khoản tiền bao gồm gốc và lãi (lãi tính theo số nợ thực tế). Như vậy, số tiền lãi hằng tháng khách hàng phải trả giảm dần.
Do vậy, bạn cần tìm hiểu về phương thức trả nợ để dự trù khả năng tài chính của mình. Nếu áp dụng cách tính lãi suất trên dư nợ ban đầu, mức lãi suất công bố có vẻ hấp dẫn hơn nhiều so với lãi suất vay dựa trên dư nợ thực tế. Nhiều khách hàng không hiểu rõ sẽ lầm tưởng vay theo dư nợ ban đầu phải trả ít tiền lãi hơn. Thực tế sau khi tính toán lại, tổng số tiền lãi khách hàng phải trả cao hơn nhiều so với phương thức trả lãi dựa trên dư nợ thực tế.
Tận dụng những chương trình ưu đãi
Đi vay nghĩa là phải trả nợ cộng với lãi suất. Vì vậy, tận dụng những chương trình cho vay ưu đãi lãi suất hay những đặc quyền được trao để giảm gánh nặng cho bản thân là cần thiết. Tuy nhiên, người vay cũng cần thận trọng trước những khoản cho vay trong thời điểm khuyến mãi
Những khoản vay có lãi suất rẻ nhất là thời điểm khuyến mãi cuối năm người vay vốn tín chấp cần tỉnh táo trước những điều kiện vay vốn, các loại khoản phí như thanh toán trước hạn, phí chậm thanh toán… Đặc biệt ở mỗi gói lãi suất ưu đãi chỉ có một giai đoạn, sau đó là lãi suất thả nổi.
Vì thế đừng nên quá ham lãi suất ban đầu trong thời gian khuyến mãi mà quên mất việc sau thời gian sẽ áp dụng mức lãi suất bao nhiêu %, người vay vốn cần hỏi thật kĩ càng chi tiết để có kế hoạch trả nợ và trả được nợ. Đừng để khi phải gánh chịu lãi suất trả nổi sau khuyến mãi mới cắn răng chịu đựng vì những điều khoản trong hợp đồng không để ý đến.
Không vay quá sức
Bạn có thể vay một khoản tiền lớn để mua nhà, nhưng bạn có thể chi trả tiền lãi cộng vốn hằng tháng cho ngân hàng không. Người vay phải phân tích chi tiết các khoản chi tiêu hằng ngày (tiền ăn, tiền xăng, tiền học cho con, tiền mua sắm các vật dụng, tiền đi du lịch…). Thêm vào đó, người vay phải trả tiền lãi cộng vốn cho ngân hàng, hằng tháng. Sau khi liệt kê hết các khoản, bạn sẽ thấy mình nên vay bao nhiêu là phù hợp với tình hình tài chính. Thực tế, nhiều khách hàng mức thu nhập khoảng 12 – 15 triệu đồng một tháng đã khó khăn vì phải trả khoảng hơn 10 triệu đồng tiền gốc và lãi khi mua căn hộ giá quá cao.
Dự trù khả năng trả nợ trong thời gian dài
Khi vay vốn với thời hạn kéo dài, mức lãi suất sẽ được điều chỉnh tăng, giảm tuỳ theo tình hình thị trường và chính sách của mỗi ngân hàng. Nếu không chuẩn bị kỹ, người vay sẽ bị đặt vào tình thế bị động vì có khả năng lãi suất tăng theo thời gian. Do đó, bạn cần ước lượng kỹ khả năng thanh toán trước khi quyết định vay. Khách hàng nên xem xét các điều kiện về lãi suất và theo dõi biến động lãi suất thị trường để lường trước khoản tiền lớn, nợ gốc mình có thể thanh toán được suốt một thời gian dài hay không.
Phí thanh toán sớm
Thanh toán trước hạn là cách để người vay giảm bớt chi phí về lãi suất so với bảng thanh toán ban đầu khi ký kết hợp đồng tín dụng (do việc này dẫn đến ngân hàng mất một khoản lãi suất so với khi người vay duy trì khoản vay đến cuối hạn). Phí thanh toán trước hạn được tính theo tỉ lệ phần trăm (từ 1% đến 5%) trên tổng số dư nợ vào thời điểm thanh toán.
Phí thanh toán chậm
Khi bạn thanh toán trễ so với thời gian thanh toán định kỳ trong hợp đồng ký kết, bạn có thể bị thu phí do thanh toán chậm. Thêm vào đó, có 2 khả năng có thể xảy ra. Thứ nhất, ngân hàng có thể nhờ đến luật pháp. Hai là, ngân hàng trừ vào tài khoản ngân hàng của bạn (nếu cùng ngân hàng) để trả bớt nợ của bạn. Nếu bạn đã lựa chọn hình thức vay có thế chấp, ngân hàng có thể thu hồi tài sản của bạn để đảm bảo để thực hiện phát mãi tài sản.