Tỷ lệ ung thư da tế bào vảy hiện đang ở mức đáng báo động trên toàn thế giới. Không những vậy, tình trạng tử vong do ung thư thư da đang ngày càng có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây mặc cho những nỗ lực không ngừng.
1. Tìm hiểu ung thư da tế bào vảy là gì?
Ung thư da tế bào vảy có tên tiếng Anh viết tắt là SCC là dạng ung thư da phổ biến thứ hai trên thế giới. Nó là sự tăng trưởng gần như mất kiểm soát của tế bào hình thành các lớp trên da. Bệnh nhìn ngoài trông giống như các mảng đỏ có vảy, phần trung tâm lõm xuống chảy máu gây mất mỹ quan và có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Thường nó được tìm thấy tại các vùng cơ thể hay tiếp xúc và dễ bị tổn thương bởi tia UV từ mặt trời như da mặt, cánh tay, cổ, ngực, lưng… SCC là một chứng bệnh phát triển tương đối chậm.
Tuy rằng nó vẫn có thể di căn sang các mô, xương hay những hạch bạch huyết như các loại ung thư khác nhưng thời gian di chuyển sẽ lâu hơn khá nhiều. Tuy vậy, nếu bạn để đến thời điểm tế bào ung thư đã lây lan sang các khu vực khác sẽ đặc biệt khó điều trị.
Ung thư da giai đoạn đầu bắt nguồn từ những nốt đỏ gây ngứa (Nguồn: baomoi.com)
2. Triệu chứng của ung thư da biểu mô tế bào vảy
Một nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng, tỷ lệ tử vong do ung thư da ở nam có xu hướng cao hơn khá nhiều so với ở nữ giới trong 30 năm trở lại đây. Điều này một phần là do sự lơ là, thiếu quan tâm đến vẻ ngoài của các đấng mày râu. Thông thường ở giai đoạn đầu sẽ không có nhiều triệu chứng rõ ràng. Khi bệnh tiến triển nặng dần lên, người bệnh sẽ xuất hiện những dấu hiệu sau:
- Nốt sần, đỏ trên da mất thẩm mỹ
- Vết loét lâu liền và có hiện tượng rớm máu, có vảy
- Loét da hoặc nổi cục ở vết sẹo cũ, da xuất hiện những vết loét phẳng hoặc loét nông
- Mảng thô ráp, xuất hiện vảy ở trên môi
- Phát hiện những vết đỏ sưng đau, thô ráp bên trong miệng
- Một mảng đỏ nổi lên, đau giống như mụn cóc bên trong hoặc trên hậu môn hoặc bộ phận sinh dục.
Cần cảnh giác với những dấu hiểu tưởng chừng đơn giản (Nguồn:rewindskinandlaser.com.au)
3. Nguyên nhân gây ra bệnh ung thư da tế bào vảy
3.1. Độ tuổi và giới tính
Nam giới thường dễ mắc chứng bệnh này hơn nữ giới. Một phần là do họ chưa có ý thức trong việc chăm sóc, bảo vệ da khi đối diện với tia UV. Điều dễ thấy nhất mà chúng ta thấy là hầu hết phái mạnh đều cảm thấy việc sử dụng các loại kem chống nắng là không thật sự cần thiết. Ngoài ra, độ tuổi càng cao thì nguy cơ mắc chứng bệnh này càng lớn vì da sẽ mất dần đi khả năng phục hồi theo thời gian.
3.2. Da sáng màu
Ung thư da tế bào vảy thường xuất hiện nhiều hơn ở người có ít sắc tố melanin. Tuy rằng sắc tố này gây đen da nhưng nó lại có khả năng tuyệt vời trong việc bảo vệ làn da khỏi độ bức xạ từ tia cực tím.
Tỷ lệ người da trắng mắc bệnh nhiều hơn da màu (Nguồn: 24h.com.vn)
3.3. Màu tóc, màu mắt sáng
Màu tóc, màu mắt sáng khiến da dễ bị tàn nhang và cháy nắng. Đây cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ ung thư da ở người châu Âu luôn cao hơn rất nhiều châu Á.
3.4. Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời nhiều
Tiếp xúc với mặt trời quá nhiều khiến làn da luôn bỏng rát, khó chịu. Lâu dài rất dễ mắc các chứng ung thư da nếu bạn không biết chăm sóc da đúng cách khi ra ngoài.
3.5. Giường tắm nắng
Những cô gái yêu thích làn da nâu bánh mật thường sắm riêng cho mình một giường tắm nắng ngay trong nhà. Tuy nhiên, việc tắm nắng quá thường xuyên, không đúng cách khiến bạn có thể gặp các vấn đề về da bất cứ lúc nào.
3.6. Có tiền sử mắc các bệnh về da
Nếu bạn đã từng có một hay vài nốt bỏng rộp do cháy nắng lúc nhỏ thì khả năng cao bạn thuộc kiểu da dễ mắc các chứng bệnh về da khi trưởng thành.
3.7. Hệ miễn dịch yếu
Người sở hữu hệ miễn dịch yếu thường có nguy cơ ung thư da nhiều hơn người thường.
3.8. Di truyền
Những người mắc hội chứng khô da nhiễm sắc tố hay nhạy cảm với ánh nắng sẽ có nguy cơ mắc bệnh ung thư cao hơn.
Tắm nắng không đúng cách gây ung thư da (Nguồn: baomoi.com)
4. Tiền sử và khám bệnh ung thư da tế bào vảy
Bác sĩ sẽ dựa theo các yếu tố chẩn đoán chủ yếu để phát hiện bệnh như các yếu tố nguy cơ và tăng sinh khối u. Ngoài ra, một số yếu tố chẩn đoán khác phải kể đến như:
- Trước đó đã từng mắc ung thư da
- Có hiện tượng chảy máu, đóng vảy
- Da có dấu hiệu tổn thương do ánh nắng mặt trời
- Mắc hội chứng phơi nhiễm tia UV
- Sự ức chế miễn dịch
- Nhiễm trùng HPV sinh dục
Ung thư da nguyên nhân có thể do bạn lơ là việc chăm sóc da thường ngày (Nguồn: vichy.com.vn)
5. Nghiên cứu và chẩn đoán bệnh ung thư da biểu mô tế bào vảy
5.1. Nghiên cứu sinh thiết
Nghiên cứu sinh thiết là xét nghiệm y khoa có mục đích nhằm lấy mẫu tế bào để đánh giá mức độ tiến triển của ung thư. Đây là phương pháp chẩn đoán bệnh chuẩn xác nhất hiện nay.
5.2. Chụp CT toàn thân
Chụp CT toàn thân là phương pháp đơn giản hiện nay. Nó có thể phát hiện được những tổn thương siêu nhỏ từ nốt tàn nhang hay những vết sẹo trên cơ thể.
5.3. Chụp MRI
MRI là thuật ngữ chỉ phương pháp chụp cộng hưởng từ. Đây là một cách thu hình ảnh của những cơ quan trong cơ thể và quan sát cấu trúc chi tiết của từng bộ phận.
Chụp chiếu phát hiện ung thư (Nguồn: laodong.vn)
5.4. Chụp PET
PET là một trong các kỹ thuật mới sử dụng công nghệ chụp ảnh hạt nhân. Phương pháp này có thể ghi lại hình ảnh khối u chi tiết ngay ở giai đoạn đầu.
5.5. Công thức máu
Ung thư da tế bào vảy có thể được phát hiện bằng cách xét nghiệm công thức máu. Phương pháp giúp chúng ta tìm thấy các dấu hiệu ung thư từ sớm như các protein đặc biệt do tế bào ung thư sinh ra.
5.6. Chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn
Bệnh ung thư có thể được chẩn đoán qua hình ảnh. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là khó phát hiện nếu tế bào ung thư mới đang ở giai đoạn đầu.
Điều trị ung thư da sớm để có kết quả tốt nhất (Nguồn: ungthuvietnam.com)
6. Phương pháp điều trị bệnh ung thư da tế bào vảy
6.1. Cắt bỏ
Cắt bỏ tế bào ung thư và một ít những vùng da khỏe mạnh xung quanh nó là điều có thể làm trong trường hợp này. Tuy nhiên, phương pháp này thường chỉ dùng ở những vùng da kín như lưng, sau gáy.
6.2. Phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật trị tế bào ung thư da được sử dụng khá rộng rãi. Các bác sĩ sẽ tiến hành tiêu diệt tế bào này bằng cách sử dụng dụng cụ cầm tay và kim điện tử.
6.3. Phẫu thuật Mohs
Phẫu thuật bao gồm bước cắt bỏ chỗ ung thư và kiểm tra lại da đã cắt dưới ống kính hiển vi.
6.4. Phẫu thuật hạch bạch huyết
Đây là phương pháp cắt bỏ một mảnh của hạch bạch huyết. Phương pháp cần sự hỗ trợ của thuốc gây mê toàn thân.
Phẫu thuật điều trị ung thư da (Nguồn: dalieu.vn)
6.5. Điều trị trực tiếp lên da
Phương pháp điều trị trực tiếp trên da hay còn có cái tên là phương cà da. Đây là cách “chà nhám” những khu vực bị tế bào ung thư ảnh hưởng trên da.
6.6. Phẫu thuật lạnh
Phẫu thuật lạnh là cách bác sĩ dùng nitơ lỏng làm lạnh đông lại chỗ da bị bệnh.
6.7. Hóa trị tại chỗ
Nếu bệnh ở thể nhẹ, bệnh nhân có thể được phát kem bôi lên da nhằm giảm đau và hạn chế bớt sự lây lan của tế bào ung thư.
6.8. Xạ trị bề mặt
Xạ trị bề mặt là phương pháp bức xạ ion hóa thường được dùng khi tế bào ung thư đang trong giai đoạn phát triển mạnh. Phương pháp này giúp tiêu diệt tế bào ung thư khá hiệu quả và ngăn ngừa chúng quay lại.
6.9. Liệu pháp quang động
Liệu pháp quang động là một giải pháp áp dụng tia sáng xung mạnh giải quyết tế bào ung thư.
6.10. Sử dụng tia laser
Sử dụng tia laser trong điều trị ung thư da thường được dùng sau bước phẫu thuật nhằm giải quyết những tế bào ung thư còn sót lại.
6.11. Thuốc đặc trị
Mỗi giai đoạn ung thư da tế bào vảy sẽ có loại thuốc đặc trị khác nhau. Bạn cần đến các địa chỉ phòng khám chuyên khoa uy tín để nhận được sự tư vấn chính xác của bác sĩ về loại thuốc nên dùng.
Các loại thuốc đặc trị ung thư da (Nguồn: thanhnien.vn)
7. Thuật toán điều trị bệnh ung thư da tế bào vảy
7.1. SCC tại chỗ (bệnh BOWEN)
SCC tại chỗ là ung thư tế bào vảy xuất hiện khu trú ở da. Dấu hiệu là những mảng màu hồng hay đỏ rực, có vảy ở trên khác hoàn toàn so với phần da lành.
7.2. SCC xâm lấn
26% những trường hợp ung thư da dạng vảy tiến triển thành một thể xâm lấn. Quá trình tiến triển này có thể chậm đến vài năm.
7.3. SCC di căn
SCC di căn là thuật ngữ chỉ tế bào ung thư da vảy nến bắt đầu có xu hướng lan rộng xâm lấn quá màng đáy.
Ung thư da bắt nguồn từ ánh nắng mặt trời (Nguồn: ungbuoihongngoc.vn)
8. Cách phòng ngừa bệnh ung thư da tế bào vảy
Bệnh ung thư da vảy nến không chỉ ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ mà còn gây nguy hiểm đến tính mạng khi bệnh tiến triển nặng. Cách phòng tránh tốt nhất là bạn nên tránh ánh nắng trực tiếp trong giờ cao điểm. Ngoài ra, đừng quên sử dụng kem chống nắng mỗi ngày ngay cả khi trời nhiều mây hay mưa gió tránh để da tiếp xúc trực tiếp với tia UV.
Sử dụng kem chống nắng cả bốn mùa hạn chế tia UV (Nguồn: benew.vn)
Bạn cũng nên kiểm tra da thường xuyên để phát hiện những dấu hiệu đáng ngờ của bệnh ung thư da ngay từ giai đoạn đầu như những nốt ruồi, tàn nhang mới mọc và thăm khám ngay trước khi bệnh tiến triển. Đặc biệt, bạn và gia đình cũng nên tham khảo thêm về gói tầm soát ung thư sớm tại bệnh viện uy tín nhằm phát hiện bệnh và điều trị kịp thời.