Bác Sĩ Phan Thanh Dần
2871
Tìm hiểu định nghĩa thực phẩm chức năng là gì? Công dụng và lợi ích của thực phẩm chức năng với nam, nữ, người già, trẻ em, bà bầu…
Trong những năm gần đây, các sản phẩm thực phẩm chức năng (TPCN) đang ngày càng được sử dụng phổ biến hơn trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe. Thực phẩm chức năng có thể được bào chế dưới nhiều dạng khác nhau với mục đích chính là bổ sung các chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể từ đó giúp nâng cao sức khỏe, làm giảm nguy cơ gây bệnh và hỗ trợ quá trình điều trị bệnh tốt hơn.
Thực phẩm chức năng sở hữu giá trị dinh dưỡng cao và có thể mang đến nhiều lợi ích sức khỏe cho người sử dụng, có thể giúp tăng cường sức khỏe, ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt dưỡng chất, bảo vệ cơ thể trước các nguy cơ gây bệnh nhưng không được sử dụng với mục đích điều trị bệnh.
Định nghĩa thực phẩm chức năng là gì?
Thực phẩm chức năng (Tên tiếng anh là: Functional Foods) là định nghĩa dành cho các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên hoặc thực phẩm trong quá trình chế biến được bổ sung thêm các chất hay thành phần “chức năng”. Thực phẩm chức năng được coi như sản phẩm giao thoa giữa thực phẩm và thuốc, do đó thực phẩm chức năng cũng được gọi là thực phẩm thuốc.
Thực phẩm chức năng
Định nghĩa thực phẩm chức năng lần đầu tiên xuất hiện vào những năm 1980 tại Nhật Bản khi cơ quan chính phủ của nước này chính thức phê duyệt các loại thực phẩm đã được chứng minh có khả năng cải thiện sức khỏe người sử dụng. Lúc này, thực phẩm chức năng được định nghĩa là những thực phẩm chế biến có chứa những thành phần tuy không có giá trị dinh dưỡng nhưng có khả năng nâng cao sức khỏe người sử dụng.
Sau đó, Viện Khoa học và Đời sống quốc tế (International Life Science Institute – ILSI) đã định nghĩa TPCN là những thực phẩm có lợi cho một hay nhiều hoạt động của cơ thể như cải thiện sức khỏe, ngăn ngừa bệnh tật hơn so với giá trị dinh dưỡng mà sản phẩm đó mang lại. Hiểu một cách đơn giản thì thực phẩm chức năng là những thực phẩm hay thành phần của chế độ ăn uống có thể mang đến nhiều lợi ích sức khỏe hơn cho người sử dụng so với giá trị dinh dưỡng cơ bản của nó.
Tại Việt Nam, thực phẩm chức năng được Bộ Y tế định nghĩa là thực phẩm được sử dụng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có giá trị dinh dưỡng, giữ cho cơ thể ở trạng thái thoải mái, giúp tăng cường sức đề kháng và làm giảm nguy cơ gây bệnh cho người sử dụng.
Ngoài ra, tùy theo công thức, hàm lượng các vi chất có trong thực phẩm và hướng dẫn sử dụng, thực phẩm chức năng còn có thể được gọi với nhiều cái tên khác như: Thực phẩm bổ sung, thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sản phẩm dinh dưỡng y học.
Thực phẩm bảo vệ sức khỏe
Tại mỗi quốc gia, thực phẩm chức năng có thể được gọi với những thuật ngữ khác nhau như các nước Tây Âu thường gọi thực phẩm chức năng là: “Thực phẩm – Thuốc” hoặc dược phẩm dinh dưỡng, thực phẩm bổ sung dinh dưỡng; tại Trung Quốc gọi là thực phẩm bổ dưỡng bảo vệ sức khỏe….
Thực phẩm chức năng là là thực phẩm có nguồn gốc tự nhiên hoặc thực phẩm trong quá trình chế biến được bổ sung thêm các chất hay thành phần “chức năng”, có khả năng mang đến nhiều lợi ích sức khỏe cho người sử dụng ngoài giá trị dinh dưỡng của nó.
Các loại thực phẩm chức năng
Trên thị trường hiện nay, các sản phẩm thực phẩm chức năng được chia thành 2 loại chính bao gồm thực phẩm thông thường và thực phẩm biến đổi. Cụ thể như sau:
Thực phẩm chức năng thông thường
Thực phẩm chức năng thông thường là thực phẩm tự nhiên, nguyên liệu giàu chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể như vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa,…
Ví dụ về TPCN thông thường:
Trái cây: quả mọng, kiwi, đào, táo, lê, chuối, cam,..
Các loại rau: cải xoăn, bông cải xanh, bí xanh, súp lơ trắng,..
Ngũ cốc nguyên hạt: gạo lứt, lúa mạch, yến mạch, kiều mạch, rượu hầm,…
Các loại hạt: hạt điều, hạnh nhân, hạt mắc ca, quả hạch, quả hồ trăn,…
Hạt giống: hạt lanh, hạt chia, hạt bí ngô, hạt gai dầu,…
Các loại đậu: đậu gà, đậu lăng, đậu đen, đậu xanh,…
Hải sản: cá mòi, cá hồi, cá cơm, cá tuyết, cá thu,…
Thực phẩm lên men: dưa cải bắp, kimchi, tempeh,…
Các loại thảo mộc và gia vị: quế, gừng, nghệ, ớt cayenne,…
Đồ uống: trà đen, trà xanh, cà phê,…
Thực phẩm chức năng biến đổi
Thực phẩm chức năng biến đổi là thực phẩm đã được tăng cường thêm các thành phần bổ sung như vitamin, khoáng chất, chất xơ hoặc men vi sinh,… giúp tăng lợi ích sức khỏe của thực phẩm.
Thực phẩm chức năng biến đổi
Các sản phẩm TPCN biến đổi cũng được chia thành từng loại nhỏ tùy theo thành phần dưỡng chất bổ sung như:
Thực phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất
Thực phẩm bổ sung chất xơ
Thực phẩm bổ sung men vi sinh giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường tiêu hóa
Thực phẩm bổ sung các chất dinh dưỡng đặc biệt khác
Thực phẩm loại bỏ bớt một số thành phần
Thực phẩm chức năng tăng/giảm cân
Thực phẩm cho nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt.
Thực phẩm chức năng có thể bao gồm thực phẩm thông thường như trái cây, rau xanh, các loại hạt,… và thực phẩm biến đổi như thực phẩm bổ sung vitamin và khoáng chất, thực phẩm bổ sung chất xơ, thực phẩm bổ sung men vi sinh,…
448.000đ 608.000đ
Mua ngayCho vào giỏ
405.000đ 490.000đ
Mua ngayCho vào giỏ
Tác dụng của thực phẩm chức năng
Việc sử dụng thực phẩm chức năng có thể mang đến nhiều lợi ích sức khỏe như:
Ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng
Các sản phẩm thực phẩm bổ sung sức khỏe thường chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể như vitamin, khoáng chất, chất xơ, chất béo lành mạnh,… Bổ sung nhiều loại thực phẩm sức khỏe vào chế độ ăn uống của bạn (bao gồm cả thực phẩm thông thường và thực phẩm biến đổi) có thể giúp đảm bảo cơ thể bạn nhận đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng.
Ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tật
Thực phẩm hỗ trợ sức khỏe có thể cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng có thể giúp bảo vệ cơ thể trước các nguy cơ gây bệnh.
Chẳng hạn như những sản phẩm thực phẩm sức khỏe giàu chất chống oxy hóa có thể giúp bảo vệ cơ thể giúp bảo vệ cơ thể trước tác động gây hại của gốc tự do, ngăn ngừa tổn thương tế bào, làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh lý mãn tính như bệnh tim, tiểu đường, ung thư.
Thực phẩm hỗ trợ sức khỏe giàu axit béo omega-3 có thể giúp giảm viên, tăng cường chức năng não bộ và nâng cao sức khỏe tim mạch. Còn thực phẩm giàu chất xơ có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, bảo vệ cơ thể trước một số căn bệnh như bệnh tim, tiểu đường, đột quỵ, béo phì đồng thời giúp ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa, loét dạ dày, viêm túi thừa,…
Thực phẩm chức năng giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tật
Thúc đẩy quá trình tăng trưởng và phát triển cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Một số thực phẩm bảo vệ sức khỏe với thành phần dinh dưỡng cân đối có thể hỗ trợ tốt cho quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Các chất dinh dưỡng được tìm thấy trong thực phẩm sức khỏe có thể giúp ích cho quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ như: Acid folic, vitamin B12, sắt, kẽm, canxi, axit béo omega-3…
Thực phẩm chức năng có thể giúp ngăn ngừa nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng, làm giảm nguy cơ mắc bệnh tật đồng thời giúp thúc đẩy quá trình tăng trưởng và phát triển của cơ thể.
Tác dụng phụ của thực phẩm chức năng
Thực phẩm chức năng chứa các thành phần dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên việc lạm dụng thực phẩm chức năng quá nhiều cũng có thể làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ, đặc biệt là khi bạn có thể trạng đặc biệt, có tiền sử mẫn cảm với thành phần dưỡng chất nào đó, mới sử dụng lần đầu hoặc đang sử dụng cùng lúc với nhiều loại thuốc khác.
Chẳng hạn như, việc bổ sung quá nhiều vitamin A có thể dẫn đến tình trạng dư thừa vitamin A gây tổn hại chức năng gan; dư thừa sắt có thể gây buồn nôn, tăng gánh nặng cho thận,…
Do đó, trước khi sử dụng thực phẩm bổ sung sức khỏe, bên cạnh các thông tin về công dụng liều dùng, cách dùng của sản phẩm, bạn cũng cần lưu ý đến những tác dụng phụ có thể xảy ra. Nếu bạn từng có tiền sử dị ứng thuốc, hãy thận trọng xem kỹ các thành phần in trên bao bì rồi mới sử dụng.
Trường hợp bạn đang sử dụng các loại thuốc khác, hãy tham khảo tư vấn của bác sĩ chuyên khoa về việc sử dụng thêm thực phẩm chức năng để có tránh những tương tác thuốc có thể xảy ra.
Tác dụng phụ của thực phẩm chức năng
Việc sử dụng thực phẩm chức năng cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ gây tác dụng phụ cho cơ thể nếu bạn không sử dụng đúng cách, đúng liều lượng hướng dẫn.
Một số lưu ý khi sử dụng thực phẩm chức năng
Tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng
Thực phẩm chức năng không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế bất cứ sản phẩm thuốc chữa bệnh nào khác, chỉ nên kết hợp sử dụng với các phương pháp điều trị bệnh chứ không nên lạm dụng. Việc sử dụng TPCN chỉ dừng lại ở mức định bồi bổ cơ thể và tăng hiệu quả điều trị.
Trước khi sử dụng thực phẩm sức khỏe, bạn cũng nên tham khảo tư vấn của bác sĩ để chắc chắn sản phẩm mà bạn muốn dùng sẽ không gây ra các tác động không mong muốn cho cơ thể.
Đặc biệt đối với các trường hợp phụ nữ mang thai (Bà bầu), đang cho con bú và trẻ em thì việc sử dụng thực phẩm hỗ trợ sức khỏe cần càng được đặc biệt chú ý hơn để tránh tác động không mong muốn có thể xảy ra.
Tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng TPCN
Lựa chọn sản phẩm của thương hiệu uy tín, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng
Khi mua thực phẩm bảo vệ sức khỏe, bạn chỉ nên mua sản phẩm của các thương hiệu uy tín, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, có thông tin rõ ràng về thành phần/công thức, tác dụng phụ, hạn sử dụng, được kiểm định về độ an toàn…
Hiện nay, phần lớn các thành phần vitamin và khoáng chất được thêm vào thực phẩm sức khỏe không bắt buộc phải kiểm tra độ an toàn. Bên cạnh đó, những thành phần được công bố trên bao bì sản phẩm có thể chưa phải là tất cả những gì có trong sản phẩm. Do đó, việc chọn thực phẩm sức khỏe của các thương hiệu uy tín sẽ giúp đảm bảo hơn về chất lượng, độ an toàn của sản phẩm.
Tìm hiểu kỹ các thông tin sản phẩm trước khi sử dụng
Trước khi sử dụng bất cứ sản phẩm thực phẩm chức năng nào, bạn cần nắm rõ các thông tin liên quan đến sản phẩm như: Công dụng, liều dùng, cách dùng cũng như những tác dụng phụ có thể xảy ra trong quá sử dụng sản phẩm TPCN. Nếu bạn từng có tiền sử mẫn cảm với bất cứ thành phần thuốc nào đó, hãy xem xét kỹ bảng thành phần sản phẩm rồi mới sử dụng.
Chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày
Thực phẩm chức năng không thể thay thế cho thuốc điều trị và cũng không thể thay thế cho nguồn dinh dưỡng tự nhiên. Do đó, để có một sức khỏe tốt, việc duy trì một chế độ ăn uống khoa học, luyện tập và nghỉ ngơi hợp lý vẫn là điều cần thiết. Duy trì một lối sống lành mạnh, một tinh thần lạc quan chính là “thuốc bổ” tốt nhất cho sức khỏe.
Để tránh những tác động không mong muốn khi sử dụng thực phẩm chức năng, bạn nên tham khảo tư vấn của bác sĩ trước khi sử dụng, lựa chọn sản phẩm của thương hiệu uy tín, tìm hiểu kỹ các thông tin sản phẩm trước khi sử dụng đồng thời chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày để có hiệu quả chăm sóc sức khỏe tốt nhất.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về thực phẩm chức năng. Hy vọng qua bài viết, các bạn có thể tìm được lời giải đáp cho câu hỏi thực phẩm chức năng là gì cũng như nắm rõ được tác dụng của Functional Foods và những điều cần lưu ý khi sử TPCN để tránh những tác dụng phụ có thể xảy ra.
Nguồn tham khảo: https://www.healthline.com/nutrition/functional-foods
Xem thêm:
- TOP 10 Thực Phẩm Chức Năng Giải Độc Gan, Làm Mát Gan Được Chuyên Gia Khuyến Khích Sử Dụng
- TOP 9 Thực Phẩm Chức Năng Tăng Sức Đề Kháng Cho Trẻ Dưới 1 Tuổi
- Điểm Danh TOP 9 Thực Phẩm Chức Năng Bổ Não Hiệu Quả Nhất Hiện Nay
- Collagen Là Gì? Collagen Tốt Cho Cơ Thể Như Thế Nào?