Sài Gòn là tên gọi chính thức của Thành phố Hồ Chí Minh vào trước những năm 1976. Và từ đó cho đến nay, đối với người dân thành phố, từ Sài Gòn đã trở nên thân thương hơn hết thảy, Sài Gòn gắn bó với hàng triệu kiếp người đã và đang mưu sinh trên mảnh đất này.
Đi cùng năm tháng với Sài Gòn, ngoài những chiếc xe gắn máy, chiếc xích lô tảo tần, ly cà phê sữa đá hay những cơn mưa bất chợt lúc đến lúc đi… thì từng trang sách của những con người đã và đang gắn bó với Sài Gòn vẫn luôn được xem là món tài sản quý báu nhất trong đời sống tinh thần của người thành phố.
Sau đây là những quyển sách viết về Sài Gòn mà Useful muốn giới thiệu để các bạn trẻ có thể tìm về một chút màu sắc hoài niệm, từng năm tháng thăng trầm về một vùng đất đang từng ngày phát triển không ngừng này.
Sài Gòn Mai Gọi Nhau Bằng Cưng của Hạ Dung với tên gọi nghe nhẹ nhàng, nhí nhảnh, là một tập tản văn ghi lại những suy nghĩ, cảm nhận về cuộc sống, tình yêu bình dị và sâu lắng của một cô giáo gắn bó gần trọn đời với Sài Gòn.
“Đôi khi chậm lại mình ạ… Chậm, để kịp thấy ngay những giọt nắng tinh khôi đầu ngày đã có cái màu vàng của sự tàn phai. Chậm, để kịp thấy sự hồi sinh lại bắt đầu ngay từ cái rơi nhẹ của những chiếc lá vàng. Chậm, để thấy dù có muôn vàn những đau thương, hạnh phúc cứ chờ ngày thức dậy, và chậm, để hiểu rằng chẳng có hạnh phúc nào lại chẳng có tả tơi.
Đôi khi chậm lại mình ạ… Chậm, để thấy dù có muộn màng, mùa xuân vẫn cứ theo về trên những tán lá xanh non. Chậm để thấy nỗi buồn hôm nay sẽ tan theo và niềm vui không hẳn lung linh trong những nụ cười.
Đêm qua, giật mình thức giấc giữa khuya…bất chợt thấy ánh trăng tròn ngoài cửa sổ…Khoác chiếc áo lạnh, mở cửa ra ban công. Trăng đẹp đến ngất ngây và dường như ánh trăng cô đơn hơn mình tưởng, cái lung linh vàng chỉ là sự hoang mang trang trải với gió mây.
Chậm nhé ngày, chậm nhé ta, chậm nhé tháng Chạp trong ngời và tháng Giêng biêng biếc. Có chậm một nụ cười thì mùa xuân vẫn cứ về theo.” – Trích một đoạn trong Sài Gòn Mai Gọi Nhau Bằng Cưng.
Vespa Du Ký: Từ Roma Đến Sài Gòn mang đến cho độc giả trải nghiệm cảm giác phiêu lưu kỳ lạ qua mọi vùng đất trên thế giới bằng một chiếc xe Vespa. Cuốn sách kể lại chuyến đi đầu tiên của Giorgio Bettinelli trên chiếc Vespa PX 125 phân khối, vượt qua 24.000km, từ Roma đến Sài Gòn. Chuyến hành trình một mình vào cuối tháng 7 năm 1992, trong vòng 7 tháng, ông đã đặt chân đến Istanbul, Teheran, sa mạc Beluchistan, Calcutta, Rangoon, Hà Nội và đi qua 10 quốc gia là Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran, Pakistan, Ấn Độ, Bangladesh, Myanmar, Thái Lan, Lào và cuối cùng là Việt Nam. Trong suốt hành trình, có biết bao những gập ghềnh, những con người khó tính và sự mệt mỏi kéo dài mà Giorgio Bettinelli phải đương đầu, nhưng dấu ấn đọng lại vẫn là những cuộc gặp gỡ không thể nào quên, những cảnh vật đáng nhớ và cả sự tự do không giới hạn.
Không chỉ là cuốn nhật ký hành trình chân thật, cuốn sách vô cùng hấp dẫn bởi mỗi vùng đất, mỗi con người tác giả từng đi qua, từng gặp gỡ đều được kể lại và miêu tả sống động, có thể xem như là “tấm bản đồ thu nhỏ” từ Roma đến Sài Gòn. Tác phẩm mang đậm tính nhân văn, khắc họa nhiều nét địa lý, lịch sử và hiện thực là cuốn sách không thể bỏ qua của những người ham mê du lịch, khám phá và có tình yêu sâu sắc với xe Vespa.
Không Gian Gia Vị Sài Gòn là tập tùy bút thứ hai của tác giả Trần Tiến Dũng sau tập Món ngon và gia vị cảm xúc. Đây là một tập sách, phần nào đó sẽ mở cho bạn vào không gian gia vị Sài Gòn cũng như một vài địa phương gần gũi khác. Bạn có tin là nguồn hương gia vị từ các món ăn, thức uống sẽ mời bạn vào một cuộc hành trình, không phải trở về cũng không phải ra đi mà đơn giản là cảm thụ trọn vẹn từng khoảnh khắc hiện hữu, ở chính nơi chốn đang sáng tạo từng món ngon với sự ân cần nêm nếm vào đó gia vị tình yêu, lời chúc sức khỏe, hạnh phúc từ đời này qua đời khác trong không gian bếp Việt! Nghệ thuật sáng tạo món ăn không phải để có các tác phẩm phô bày, triển lãm, người Việt sáng tạo món ngon để chính mình được hào hứng sống và để thực khách xa gần thỏa mãn vì được vui sống. Vậy hà cớ gì bạn và tôi từ chối không rời buông gánh lo âu mà sống cùng nguồn gia vị Sài Gòn, có gì mà phải mắc cỡ trong việc được Sài Gòn mời món ngon món lạ. Sài Gòn rất thật lòng được nhìn bạn ăn khoái khẩu và khoái chí khi nghe bạn khen.
Được sống và cảm thụ không gian gia vị Sài Gòn mới hiểu được rằng, đất trời và con người xứ ta sáng tạo, du nhập các món ăn ngon nhiều đến mức có món chưa kịp ăn thì đã hết tuổi thọ gia vị thị trường. Ví như món khoai mở chiên rộ lên khắp Sài Gòn một lúc rồi lụi tàn. Không gian gia vị Sài Gòn lắm lúc khắc nghiệt là vậy. Không có bài học để đời nào cả, không xét nguồn gốc, không hứa hẹn; nhưng luôn luôn là đầu nguồn cung cấp để tràn trề món ngon, thức lạ và xem đó như sự hiến dâng. Ở Sài Gòn không cần phải chờ đói bụng hoặc thèm ăn mà chỉ cần những thoáng rảnh rang là người ta nháy mắt rủ nhau “Kiếm cái gì ăn chơi đi!” Ăn chơi, chỉ hai tiếng này thôi cũng gói trọn ý nghĩa của người du hành vào không gian gia vị Sài gòn. Người Việt, ngay trong những gia đình chỉ đủ sức lo hai bữa ăn thì những người bà, người mẹ thỉnh thoảng cũng làm cho cái bánh, chén chè… để con cháu được ăn chơi. Còn dân giàu nứt vách thì những món ăn chơi luôn xếp đầu bảng hưởng thụ.
Sài Gòn – Dòng Sông Tuổi Thơ là tập tạp văn của Lê Văn Nghĩa viết về hình ảnh Sài Gòn trong quá khứ và hiện tại với cái nhìn của một người đã thấm đẫm tuổi thơ bởi một Sài Gòn đầy trong ký ức và trong nỗi lo và nỗi đau về những hình ảnh sẽ mất đi cùng năm tháng.
Hầu hết tạp văn đã được lần lượt công bố trên báo, nay tập hợp lại như một hồi ức không quên.
“… Những bài viết ngắn chỉ phản ánh được chút tơ lòng rất là sơ lược của tác giả, chưa đến nỗi sâu sắc cũng như bao quát. Mỗi bài viết chỉ nói lên góc cạnh nào đó của Sài Gòn mà tác giả bất chợt bắt gặp. Cũng có một ít bài tạm gọi là có chút đỉnh ý kiến chung quanh vấn đề văn hóa đọc, thế thôi. Chẳng lớn lao gì lắm! Tác giả mong muốn được bạn đọc, như những người bạn trà tâm đắc trong nỗi nhớ nhỏ nhoi từng góc cạnh phiến diện trong hồn mỗi con người, đọc và san sẻ dù chỉ đôi chút ý kiến hồn nhiên như Sài Gòn của chúng ta…”
Sài Gòn Chuyện Đời Của Phố gồm 36 bài viết về những câu chuyện gợi nhớ một Sài Gòn xưa: Con đường ký ức, Hồn đô thị, Nhà cổ ven đường, Tìm lại giấc mơ xưa, Nhiếp ảnh gia của nghệ sĩ Sài Gòn, Ban hợp ca Thăng Long, Một cuộc thi hoa hậu, Giai nhân một thuở… Những góc phố nhỏ Sài Gòn lần đầu tiên kể về chuyện đời của mình sau bao nhiêu năm tưởng chừng đã chìm sâu vào ký ức.
Không hẳn là một tập tản văn hay sách ảnh, càng không mang tính nghiên cứu, nhưng Sài Gòn Chuyện Đời Của Phố lại chứa đựng rất nhiều hình ảnh, cảm xúc, đồng thời đầy ắp những tư liệu mới lạ.
Với sự tò mò cố hữu và kinh nghiệm 30 năm làm báo, tác giả đã ghi lại được nhiều câu chuyện thú vị nhằm trả lời cho những câu hỏi mà chính bản thân anh, cũng như không ít người sinh sống ở Sài Gòn nhiều năm từng thắc mắc: người được đặt tên cho Ngã ba Ông Tạ là ai? Họa sĩ ký tên Duy Liêm trên những bìa nhạc tờ được yêu thích trước đây đã sống và làm việc như thế nào? Lịch sử một gia tộc đã và đang sống ở Sài Gòn suốt nhiều đời nay?… Câu trả lời được ghi lại qua những cuộc gặp gỡ và trao đổi với các nhân chứng cụ thể chứ không chỉ nhờ tra cứu sách báo. Chính điều đó tạo nên giá trị về mặt tư liệu cho cuốn sách.
Và có thể, bạn sẽ nhận ra rằng người Sài Gòn không chỉ là những người đã ra đi, hay trở về, mà còn là những người ở lại và chưa bao giờ rời xa.
Nhắc đến Sài Gòn nói riêng và vùng đất Nam Bộ nói chung là phải nhắc đến Sơn Nam. Nhà văn Sơn Nam đã viết nên nhiều tác phẩm dấu ấn, ông được nhiều người gọi yêu là “Ông Gà Nam Bộ”, “Ông Già Ba Tri”, “Ông Già Đi Bộ’, “Pho Từ Điển Sống Về Miền Nam” hay là “Nhà Nam Bộ Học”.
Hơn nửa thế kỷ gắn bó với nghiệp sáng tác, những trang viết của ông không đơn thuần là sự giải trí cho độc giả mà còn là những khảo cứu, khám phá về mảnh đất phương Nam. Là người Nam Bộ chính gốc nên nhà văn Sơn Nam là người am hiểu quá trình hình thành dải đất này. Những sáng tác của ông mang hơi thở của thiên nhiên, của văn hóa và con người Nam Bộ được thể hiện qua giọng văn giản dị, mộc mạc…
Đất Gia Định – Bến Nghé Xưa Và Người Sài Gòn là tập hợp của 3 tác phẩm đã xuất bản: Đất Gia Định xưa, Bến Nghé xưa, Người Sài Gòn.
Thông qua tập sách, người đọc sẽ có điều kiện để hiểu biết thêm về vùng đất gọi là Gia Định xưa (cụ thể là cả Nam Bộ), từ đó hiểu thêm sự hình thành của Bến Nghé (vùng đất Sài Gòn, Gia Định nay là Thành phố Hồ Chí Minh) và tính cách của người Sài Gòn – gần như là đại diện tính cách của người Nam Bộ trong quá trình phát triền, xây dựng từ khi mở đất đến nay.