Liệu pháp hành vi (Behavioral therapy) giúp xác định và giúp thay đổi các hành vi không lành mạnh có thể thay đổi được cho các chứng rối loạn tâm lý.
1. Liệu pháp hành vi (Behavioral therapy) là gì?
Liệu pháp hành vi là một thuật ngữ chung chỉ các loại trị liệu điều trị rối loạn sức khỏe tâm thần. Hình thức trị liệu này tìm cách xác định và giúp thay đổi các hành vi có khả năng tự hủy hoại hoặc không lành mạnh. Liệu pháp này hoạt động dựa trên ý tưởng tất cả các hành vi là do được học theo và các hành vi không lành mạnh có thể thay đổi được. Trọng tâm của việc điều trị thường là dựa trên các vấn đề hiện tại và cách thức thay đổi chúng.
Liệu pháp hành vi là gì (Nguồn: wpengine.netdna-ssl.com)
2. Liệu pháp hành vi dùng trong điều trị bệnh tâm lý nào?
Liệu pháp hành vi có thể mang lại lợi ích cho những người mắc nhiều chứng rối loạn. Loại trị liệu này có thể áp dụng cho cả người lớn và trẻ em. Thông thường liệu pháp hành vi dùng để điều trị:
- Trầm cảm
- Rối loạn lo âu
- Rối loạn hoảng sợ
- Các vấn đề về sự tức giận
Liệu pháp này cũng có thể giúp điều trị các tình trạng bệnh và chứng rối loạn như:
- Rối loạn ăn uống
- Rối loạn gây căng thẳng hậu sang chấn (PTSD)
- Rối loạn lưỡng cực
- Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)
- Ám ảnh, bao gồm cả ám ảnh xã hội
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
- Tự làm tổn thương chính mình
- Lạm dụng chất gây nghiện
3. Các loại liệu pháp hành vi
3.1 Liệu pháp nhận thức – hành vi (Cognitive behavioral therapy)
Liệu pháp nhận thức – hành vi cực kỳ phổ biến. Liệu pháp này kết hợp trị liệu hành vi với trị liệu nhận thức. Điều trị tập trung vào việc suy nghĩ và niềm tin ảnh hưởng đến hành động và tâm trạng như thế nào. Liệu pháp này thường tập trung vào những vấn đề ở hiện tại và cách giải quyết chúng. Mục tiêu dài hạn là thay đổi tư duy và kiểu hành vi trở nên lành mạnh hơn.
Liệu pháp nhận thức – hành vi (Nguồn: amazonaws.com)
3.2 Liệu pháp vui chơi về nhận thức – hành vi (Cognitive behavioral play therapy)
Liệu pháp vui chơi về nhận thức – hành vi thường được áp dụng cho trẻ em. Bằng cách xem trẻ em chơi, các nhà trị liệu có thể hiểu rõ hơn về những điều khiến trẻ khó chịu hoặc không thể bày tỏ. Trẻ được tự chọn đồ chơi và chơi tự do. Chúng có thể được yêu cầu vẽ một bức tranh hoặc sử dụng đồ chơi để tạo hình trong hộp cát. Các nhà trị liệu có thể hướng dẫn bố mẹ cách sử dụng phương pháp vui chơi để cải thiện giao tiếp với con cái.
3.3 Giải mẫn cảm hệ thống (System desensitization)
Giải mẫn cảm hệ thống phụ thuộc nhiều vào phản xạ có điều kiện. Phương pháp này thường được sử dụng để điều trị chứng rối loạn ám ảnh. Bệnh nhân được học cách thay thế phản ứng sợ hãi với nỗi ám ảnh bằng các phản ứng thư giãn. Một người trước tiên được dạy kỹ thuật thư giãn và thở. Sau khi đã thành thạo, bác sĩ trị liệu sẽ từ từ khiến nỗi sợ hãi biến mất bằng những liều trị liệu tăng cao khi thực hiện các kỹ thuật này.
3.4 Liệu pháp ác cảm (Aversion therapy)
Liệu pháp ác cảm thường được sử dụng để điều trị các vấn đề như lạm dụng chất kích thích và nghiện rượu. Liệu pháp này hướng dẫn người trị liệu liên kết tác nhân kích thích được mong muốn nhưng không lành mạnh với tác nhân kích thích cực kỳ khó chịu. Tác nhân kích thích gây khó chịu có thể là một điều gì đó gây ra sự khó chịu. Ví dụ, bác sĩ trị liệu có thể chỉ dẫn liên kết rượu với một ký ức khó chịu nào đó.
Liệu pháp ác cảm thường được sử dụng để điều trị các vấn đề như lạm dụng chất kích thích (Nguồn: pixfeeds.com)
4. Liệu pháp hành vi có hiệu quả không?
Liệu pháp hành vi đã được sử dụng thành công để điều trị rất nhiều các tình trạng khác nhau. Đây được coi là liệu pháp cực kỳ hiệu quả.
Khoảng 75% những người tham gia trị liệu hành vi – nhận thức đều có thể thu về được một số lợi ích từ việc điều trị.
Nghiên cứu Trusted Source nhận thấy rằng liệu pháp hành vi – nhận thức có hiệu quả nhất khi điều trị:
- Rối loạn lo âu
- Tình trạng căng thẳng chung
- Chứng cuồng ăn vô độ
- Gặp vấn đề với kiểm soát cơn giận
- Rối loạn dạng cơ thể
- Trầm cảm
- Lạm dụng chất kích thích
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng liệu pháp vui chơi rất hiệu quả đối với những trẻ em từ 3 đến 12 tuổi. Tuy nhiên, liệu pháp này dần được sử dụng cho mọi người ở mọi lứa tuổi.
5. Liệu pháp hành vi dành cho trẻ em
Liệu pháp hành vi và liệu pháp chơi ứng dụng đều được sử dụng cho trẻ em, bao gồm dạy trẻ các phương pháp khác nhau để ứng phó với các tình huống một cách tích cực hơn.
Phần cốt lõi của liệu pháp này là khen thưởng hành vi tích cực và phạt hành vi tiêu cực. Bố mẹ phải giúp củng cố điều này trong cuộc sống hàng ngày của trẻ.
Trẻ em có thể cần thời gian để tin tưởng người cố vấn. Điều này là bình thường.
Cuối cùng, trẻ sẽ cởi mở nếu chúng cảm thấy có thể thể hiện bản thân mà không gây ra hậu quả.
Liệu pháp hành vi phù hợp cho trẻ mắc hội chứng tự kỷ và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
Liệu pháp hành vi và liệu pháp chơi ứng dụng đều được sử dụng cho trẻ em (nguồn: medicaldaily.com)
6. Tham gia trị liệu hành vi ở đâu uy tín?
Tìm một bác sĩ trị liệu có vẻ không dễ dàng, nhưng hiện có nhiều nguồn có thể giúp bạn trong việc này. Khi tìm nhà cung cấp, bạn có thể chọn từ:
- Các tổ chức chuyên tâm lý uy tín
- Bác sĩ tâm lý học
- Bác sĩ tâm thần
Bạn cần chắc chắn rằng nhà cung cấp bạn chọn có các chứng chỉ và bằng cấp cần thiết. Một số nhà cung cấp sẽ chuyên điều trị một số tình trạng, chẳng hạn như chứng rối loạn ăn uống hoặc trầm cảm. Tham khảo địa chỉ trị liệu tâm lý uy tín tại Hà Nội, HCM, Đà Nẵng để có thêm nhiều lựa chọn
Nếu bạn không biết cách bắt đầu tìm kiếm một nhà trị liệu, bạn có thể xin lời khuyên từ bác sĩ. Họ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ tâm thần nếu cho rằng bạn cần liệu trình điều trị. Bác sĩ tâm thần kê đơn cho bạn. Hiện nay, trang thương mại điện tử Useful là địa chỉ uy tín kết nối các trung tâm điều trị tâm lý đến gần hơn với người dùng. Bạn có thể dẽ dàng chọn lớp điều trị hay gói tham vấn điều trị tâm lý chuyên sâu tại các cơ sở uy tín, chuyên khoa.
Bác sĩ trị liệu đặt nhiều câu hỏi cá nhân. Bạn sẽ biết rằng mình đã tìm đúng chuyên gia trị liệu khi cảm thấy thoải mái khi trò chuyện với họ. Và không phải lúc nào bác sĩ trị liệu đầu tiên bạn gặp đã là người thích hợp.