Hiện nay, tất cả các hãng xe đều cho phép khách hàng lựa chọn hệ thống dẫn động tùy theo nhu cầu và sở thích. Với kiểu dẫn động 4WD hay dẫn động 4 bánh bán thời gian, việc lựa chọn hoàn toàn phụ thuộc vào phong cách lái và điều kiện sử dụng, bởi chúng có ưu, nhược điểm riêng.
Nhiều người hiện nay vẫn có hay nhầm tưởng giữa hệ thống truyền động AWD và 4WD, khi nghĩ rằng 2 hệ thống này giống nhau vì khi dịch ra đều là dẫn động 4 bánh. Tuy nhiên trên thực tế 2 hệ thống này có rất ít điểm chung.
Danh mục bài viết
Hệ dẫn động 4WD là gì?
4WD (4 Wheel Driving), dẫn động 4 bánh bán thời gian hay trên một số xe còn được ghi là 4×4, đây hệ dẫn động phổ biến nhất trên hầu hết các mẫu xe địa hình nhằm phục vụ cho việc off-road, với một hộp số phụ nhằm tự động hoặc để người lái tùy chọn chuyển đổi giữa dẫn động một cầu hoặc hai cầu, tức là sức mạnh động cơ truyền xuống cả 2 trục trước và sau, cả hai trục đều có thể đẩy xe đi.
Các mẫu xe được trang bị hệ thống dẫn động bốn bánh 4WD được thiết kế với gầm cao hơn (thậm chí có thể điều chỉnh được độ cao thông qua hệ thống treo), góc thoát trước/sau cao nhằm để đi đường đồi núi, hệ thống treo cứng vững hơn và được trang bị lốp chuyên dụng, lực kéo cực mạnh với bộ khóa vi sai, hỗ trợ khởi hành ngang dốc và ngắt kết nối hoạt động của thanh giằng.
Điểm khác biệt dễ nhận thấy thấy nhất là hệ thống này được kích hoạt bằng nút bấm hoặc bằng thao tác gài cầu qua cần số phụ. Như vậy bạn có thể chủ động sử dụng chế độ 4WD (2 cầu) trên mặt đường xấu, và trả về chế độ 2WD (1 cầu) với mặt đường bình thường để tiết kiệm nhiên liệu. Nhược điểm của hệ thống này là tùy vào điều kiện mặt đường khác nhau mà bạn phải biết chọn chế độ lái sao cho phù hợp
Khi nào nên sử dụng hệ dẫn động 4WD?
Trước tiên bạn cần hiểu hệ dẫn động 4WD có kết cấu truyền động như sau: Động cơ --> Hộp số chính --> Hộp số phụ có 2 tốc độ --> Cầu trước và sau.
Ở hệ dẫn động này sức mạnh của động cơ sẽ được truyền đi từ hộp số tới hộp truyền động hoặc hộp số phụ. Bộ phận truyền động hay hộp số phụ có nhiệm vụ phân phối lực giữa cầu trước và cầu sau của xe, sao cho momen xoắn luôn được duy trì ở mức cao nhất giúp xe dễ dàng vượt qua sình lầy hoặc khi tải nặng.
Hệ dẫn động 4 bánh 4WD giúp cải thiện độ bám đường cho xe trong điều kiện địa hình gồ ghề, bùn đất. Bạn có thể chủ động kích hoạt hệ thống này khi muốn sử dụng và có thể tắt khi không cần tới. Các dòng xe SUV, xe bán tải hoặc off-road thường được trang bị hệ thống 4WD, điển hình là mẫu xe bán tải Ford Ranger, Nissan Navara, Isuzu D-max…
Hệ dẫn động 4WD (4 wheel drive) không được khuyến nghị trên những con đường bằng phẳng, trơn tru, khô ráo. Tuy nhiên, chế độ lái này cũng có ưu việt của riêng mình khi bạn di chuyển trên các đoạn đường địa hình ẩm ướt hoặc trơn trượt, khi kéo hoặc khi lên, xuống dốc và trong điều kiện mưa hoặc tuyết,..
Nếu bạn có ý định sử dụng xe để đi off-road thường xuyên, 4WD là lựa chọn tốt nhất. Nếu bạn chỉ thường xuyên sử dụng xe để di chuyển hàng ngày thì AWD là lựa chọn có lí hơn. Những người sống trong một khu vực có đường sá thuận lợi và mùa đông không quá khắc nghiệt cũng không cần đến hệ thống dẫn động 4 bánh.
Ưu nhược điểm hệ dẫn động 4WD
Ưu điểm
- Hỗ trợ tốt cho khả năng đi đường xấu, đi địa hình
- Người lái có thể tự chuyển đổi chế độ gài cầu chọn chế độ dẫn động 4 bánh phù hợp giúp xe dễ dàng vượt qua những địa hình khó mà đôi khi xe AWD khó vượt qua – đây là lý do mà hầu hết các cuộc đua off-road, những người thường xuyên đi đường địa hình xấu chọn xe dẫn động 4×4 – 4WD
- Giúp nâng cao kỹ năng người lái hơn, các kỹ năng lái xe off-road và hỗ trợ cứu hộ xe khác.
Nhược điểm
- Giá bán của xe cao hơn so với xe dẫn động 2 bánh (dẫn động 1 cầu – cầu trước – cầu sau)
- Hệ dẫn động 4 bánh có kết cấu phức tạp với nhiều chi tiết cơ khí nên làm tăng trọng lượng của xe lên đáng kể, làm tăng mức tiêu thụ nhiên liệu của xe
- Tăng chi phí bảo dưỡng, sửa chữa và sử dụng xe
Khi nào nên mua xe dẫn động 4 bánh
- Nhu cầu sử dụng thường xuyên đi trên đường địa hình xấu như leo dốc, cát, bùn lầy, lội suối… xe dẫn động 4 bánh sẽ giúp bạn dễ dàng vượt qua các điều kiện đường này hơn
- Xe thường xuyên tải nặng – xe dẫn động 4 bánh sẽ giúp bạn điều khiển xe dễ dàng và an toàn hơn khi tải nặng nhờ tăng độ bám đường trên 4 bánh xe
Với những điều kiện sử dụng trên thì việc lựa chọn một chiếc xe gầm cao, dẫn động 4 bánh là phù hợp, giúp bạn linh động hơn trong quá trình sử dụng. Bên cạnh đó xe dẫn động 4 bánh cũng có những nhược điểm như giá bán cao hơn, tiêu hao nhiên liệu hơn do trọng lượng nặng, chi phí bảo dưỡng cao hơn nên người mua xe sử dụng xe đi phố, đi đường trường cần cân nhắc khi mua loại xe này.
Các loại dẫn động 4 bánh 4WD
Hệ dẫn động 4WD thường được trang bị thêm hệ thống phân bố chia thời gian làm việc của hai cầu, đôi lúc xe được dẫn động 1 cầu, đôi lúc cả 2 cầu. Hầu hết xe có kí hiệu 4WD hiện nay đều là loại bán thời gian, nghĩa là người điều khiển xe có thể lựa chọn khi dẫn động 1 cầu, khi dẫn động 2 cầu.
Dẫn động 4 bánh bán thời gian (Part-time 4WD)
Đây hệ dẫn động phổ biến nhất trên các mẫu xe địa hình. hệ thống này hoạt động khi bạn nhấn nút hoặc chuyển chế độ từ cabin. Khi bạn chuyển chế độ từ 2 bánh sang 4 bánh trên hộp số phụ, trục trước và trục sau khóa lại với nhau, dẫn đến các bánh trước và bánh sau quay với cùng một tốc độ, giúp cải thiện độ bám đường trong điều kiện xe đi thẳng hoặc khi xe di chuyển trên những mặt đường trơn trượt (như trên tuyết) hoặc sa lầy.
Hệ dẫn động 4 bánh bán thời gian có những điểm đáng lưu ý là ở chế độ bình thường, xe dẫn động thông qua một cầu (2WD), thông thường là cầu sau, việc cài cầu hoặc cắt cầu có yêu cầu khắt khe là bạn phải dừng trước khi chuyển từ chế độ 2 bánh sang 4 bánh và ngược lại. Và được khuyến cáo là không sử dụng trên mặt đường khô hay quá cứng.
Ưu điểm của hệ dẫn động 4 bánh bán thời gian là đơn giản nên so với các hệ dẫn động 4 bánh khác, giá thành thấp và không quá phức tạp. Điều này giải thích vì sao nó lại xuất trên những mẫu xe rẻ tiền và ở cấp thấp. Một lợi thế nữa là nó không làm tốn xăng so với kiểu dẫn động 4 bánh toàn thời gian.
Dẫn động 4 bánh thường xuyên (Permanent 4WD)
Khác với bộ 4WD bán thời gian, kiểu dẫn động này không có chế độ một cầu chủ động. Năng lượng từ động cơ luôn luôn được truyền tới 4 bánh. bạn được hưởng những lợi thế của hệ 4WD trong mọi điều kiện về địa hình mà không cần lựa chọn chế độ một cầu hay hai cầu.
Kiểu dẫn động này có vi sai trung tâm nên xe hoàn toàn có thể di chuyển trên mặt đường khô mà không sợ hỏng các thiết bị hoặc bánh bị cứng khi vào cua, vi sai trung tâm có thể bị khóa khi cần độ bám đường, như khi vượt địa hình.
Ưu điểm của dẫn động 4 bánh thường xuyên là không bắt bạn phải lựa chọn, vì vậy, bạn có thể tập trung cho việc điều khiển xe. Tuy nhiên, vấn đề của hệ dẫn động này là khá hao nhiên liệu (uống xăng) so với các kiểu khác. Trong một vài trường hợp, khi vi sai trung tâm bị khóa có thể khiến việc cầm lái vất vả, do xe có xu hướng di chuyển thẳng về phía trước hơn là chuyển hướng.
Ngoài ra, dẫn động 4 bánh thường xuyên sẽ cần nhiều thiết bị cho cơ cấu hoạt động, nên giá thành có thể cao hơn loại dẫn động 4 bánh bán thời gian. Hiện nay, vẫn có những nhà sản xuất trung thành với kiểu 4WD thường xuyên như Land Rover.
Dẫn động toàn thời gian (full-time 4WD)
Hệ dẫn động 4 bánh toàn thời gian (full-time 4WD) là tự động phân bổ mô-men xoắn tới các trục khi cần độ bám đường. Bạn có thể cài đặt chế độ “Auto 4WD” để xe tự quyết định khi nào kích hoạt hoặc ngừng kích hoạt chế độ 4 bánh.
Ưu điểm lớn nhất của hệ thống này là xe sẽ tự quyết định việc phân bổ mô-men xoắn tới trục nào. Tuy nhiên, điểm yếu là trong những trường hợp địa hình hiểm trở, hệ thống này cản trở khả năng của người lái.
Chẳng hạn như do phản ứng nhanh và hoàn toàn tự động nên bạn gần như không thể tự chủ khi vượt chướng ngại vật. Trong khi đó, với kiểu bán thời gian thì bạn có thể gài cầu chậm hoặc nhanh tùy theo tình hình. Hơn nữa, kiểu dẫn động này khá phức tạp, nhiều thiết bị nên đắt hơn.
Những cơ chế dẫn động 4WD khác nhau
Một vài mẫu xe ô tô cao cấp sẽ có cả hệ dẫn động bốn bánh cao (4WD High – 4H) và thấp (4WD Low – 4L). Cả hai loại này được sử dụng với từng loại mặt đường khác nhau mà xe đi qua.
Dẫn động bốn bánh cao – 4WD High hay 4H
Chế độ này cho phép xe có thể đi với tốc độ cao trong khi vẫn duy trì dẫn động bốn bánh 4WD. Tuy nhiên, bạn chỉ nên sử dụng chế độ này khi đi dưới 90km/h vì tốc độ cao hơn sẽ làm cho 4WD trở nên kém hiệu quả.
Hệ thống 4WD High được sử dụng trên những đoạn đường trơn khi mà xe vừa cần tốc độ vừa cần khả năng bám đường cao hơn.
Dẫn động bốn bánh thấp – 4WD Low hay 4L
Mẫu xe có 4WD High thì cũng sẽ có 4WD Low. bạn nên kích hoạt 4WD Low trong những điều kiện khắc nghiệt như lái xe trên lớp tuyết, bùn, cát dày hoặc lái qua những rãnh hoặc dòng nước chảy.
Chế độ này sẽ giữ xe đi chậm hơn nhưng vẫn cung cấp đủ độ bám đường. Nên chuyển qua chế độ này khi lái xe dưới 60km/h hoặc cần hãm xe tốt hơn và di chuyển một cách chính xác thông qua vật cản.
Gài cầu xe như thế nào với xe dẫn động 4 bánh 4WD?
Các chế độ gài cầu trên xe dẫn động 4 bánh 4WD hay 4×4 thương được bố trí trên các cụm núm xoay, các nút bấm chọn đối với xe gài cầu điện tử và cần số gài cầu. Ký hiệu các chế độ gài cầu thường là 2H – 4H – 4L hay 2H – 4H – 4HLc – 4LLc (khoá vi sai trung tâm)
- 2H – Chế độ 1 cầu nhanh – xe dẫn động 2 bánh chạy với tốc độ cao – thường được sử dụng khi xe chạy ở điều kiện đường xá bình thường – xe vận hành nhẹ nhàng, tiết kiệm nhiên liệu
- 4H – Chế độ 2 cầu nhanh – xe dẫn động 4 bánh chạy với tốc độ cao – thường được sử dụng trên điều kiện đường trơn, đường sỏi độ bám đường kém, đặc biệt điều kiện đường cua dốc trơn trượt
- 4L – Chế độ 2 cầu chậm – xe dẫn động 4 bánh chạy với tốc độ chậm – thường sử dụng trong các điều kiện lái xe off-road cần sức kéo lớn đưa xe di chuyển như leo dốc cao, đường bùn lầy, kéo vật nặng…
Tuỳ theo từng loại địa hình mà người lái có thể chủ động chuyển đổi chế độ cầu xe phù hợp. Việc chuyển đổi các chế độ cầu cũng cần tuân thủ các quy đắt để vận hành cho đúng
- Chuyển chế độ từ 2H --> 4H – chuyển đổi bình thường khi xe đang chạy ở tốc độ dưới 100 Km/h
- Chuyển chế độ từ 4H --> 2H – chuyển đổi bình thường ở mọi tốc độ
- Chuyển chế độ từ 2H --> L4 – Xe số tự động (dừng xe – cần số N – chuyển cầu), xe số sàn (dừng xe – đạp côn – chuyền cầu)
- Chuyển chế độ từ 4H --> L4 (L4 --> 4H) – Xe số tự động (dừng xe – cần số N – chuyển cầu), xe số sàn (dừng xe – đạp côn – chuyền cầu)
Hãy cân nhắc trước khi sử dụng hệ dẫn động 4WD
Một vài bác tài xem 4WD là hệ dẫn động siêu năng lực vì nó có thể giúp mang lại trải nghiệm lái tốt hơn trong rất nhiều điều kiện khác nhau. Tuy nhiên thì 4WD vẫn có giới hạn của nó.
- Một hệ dẫn động 4WD có thể trở nên nguy hiểm nếu không sử dụng chính xác. Nếu như bạn không kiểm soát được tốc độ, nhiều khả năng là xe sẽ bị trượt nhiều hơn và nghiêng hơn khi đi trên đường. Hệ dẫn động 4WD không giúp mang lại trải nghiệm lái tốt trong điều kiện không thuận lợi nếu như tốc độ không được kiểm soát.
- 4WD không giúp phanh tốt hơn hoặc giúp ổn định hơn khi rẽ.
- Sử dụng 4WD khi không cần thiết chỉ làm lãng phí nhiên liệu hơn. Nếu điều kiện lái bình thường, hay tắt chế độ này đi để tiết kiệm nhiên liệu cho những đoạn đường khác.
- Nếu cố gắng lái một chiếc xe trên mặt đường khô hay quá cứng, khi chế độ 4 bánh được kích hoạt, bạn sẽ cảm thấy khó khăn và bánh cứng lại khi chuyển hướng. Ngoài ra, điều này có thể làm hỏng các thiết bị trong bộ truyền động và khiến lốp mòn nhanh hơn.
- Ở chế độ bình thường, xe dẫn động thông qua một cầu (2WD), thông thường là cầu sau.
- Việc cài cầu hoặc cắt cầu hoàn toàn do bạn chủ động, nghĩa là bạn có thể chọn chế độ 2 cầu để cải thiện mô-men xoắn
- Khi sử dụng 4WD đồng nghĩa việc bạn cho phép nhiều bánh răng tham gia quá trình truyền động và lúc này cả 4 bánh xe sẽ cùng quay. Điều này sẽ gây ngốn nhiều nhiên liệu hơn 2WD, làm tiêu hao nhiên liệu của bạn. Nếu bạn không cần 4WD, hãy tắt nó đi vì nó sẽ tiết kiệm xăng hơn cho bạn.