Dù hộp số sàn trên xe ô tô đã là công nghệ cũ và dần bị thay thế bởi tính tiện lợi của hộp số tự động nhưng với những người mới tập lái, đam mê cảm giác làm chủ chiếc xe ô tô thì số sàn (hay số tay, viết tắt là MT) là ưu tiên lựa chọn hàng đầu. Tuy nhiên, khác với số tự động, việc lái xe số sàn cần nhiều thao tác thuần thục.
- Kinh nghiệm để đời cho người lái xe số sàn
- Có phải xe tự động tốn xăng hơn xe số sàn không
- Những điều cấm kị không nên làm khi lái xe ô tô
Học lái xe ô tô hay học bất cứ chương trình nào khác, đều phải có trình tự học, từ cơ bản đến nâng cao, từ dễ đến phức tạp. Đối với những người mới học lái xe ô tô, chưa bao giờ cầm vào vô lăng, họ cần chuẩn bị những gì và cần biết những gì?
Sau đây là những kiến thức cơ bản, những điều nên biết khi chọn cho mình phương tiện giao thông là ô tô. Những điều tưởng chừng như cơ bản và đơn giản nhưng nó sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro lớn cho mình. Những hướng dẫn cơ bản cho bạn khi bắt đầu học lái xe ô tô số sàn
Danh mục bài viết
Học lái xe ô tô số sàn trong 15 bước
- Thắt dây an toàn khi lái xe ô tô số sàn
- Hiểu về nguyên tắc hoạt động của bộ ly hợp (côn, ambada) khi lái xe ô tô số sàn
- Điều chỉnh ghế khi lái xe ô tô số sàn
- Đạp hết chân côn (bàn đạp ly hợp)
- Kiểm tra chắc chắn cần số đang ở vị trí N (Neutral) lái xe ô tô số sàn
- Khởi động xe
- Sau khi khởi động xe, có thể bỏ chân khỏi bàn đạp ly hợp.
- Chân trái đạp bàn đạp ly hợp hết hành trình, tay phải di chuyển cần số sang số 1.
- Chân trái từ từ nhả chân côn cho đến khi xe di chuyển
- Sau đó dùng chân phải mớm nhẹ bàn đạp ga để xe di chuyển theo ý muốn.
- Sau khi xe di chuyển, vòng tua máy đạt khoảng 2.500 đến 3.000 vòng/phút, tiến hành đạp côn hết hành trình rồi sang số 2
- Từ từ nhả chân côn và ấn nhẹ bàn đạp ga
- Tiếp tục đạp ga và bỏ hoàn toàn chân côn
- Khi muốn dừng lại, di chuyển chân phải từ bàn đạp ga sang bàn đạp phanh và đạp cho đến khi xe giảm tốc độ
- Một khi đã làm chủ và thuần thục cách sử dụng số sàn, thì người lái có thể kiểm soát chiếc xe theo phong cách của từng tài xế
1. Thắt dây an toàn khi lái xe ô tô số sàn
Đây là quy tắc đầu tiên và cơ bản nhất, việc thắt dây an toàn khi lái xe ô tô sẽ giúp bạn và mọi người đi trên xe ô tô luôn an toàn trước những rủi ro khi lưu thông ngoài đường.
2. Hiểu về nguyên tắc hoạt động của bộ ly hợp (côn, ambada) khi lái xe ô tô số sàn
Với những hiểu biết về nguyên tắc hoạt động của xe mình đang đi, vì mỗi dòng xe có những cách thức và hoạt động khác nhau. Sẽ giúp ta tự tin hơn khi điều khiển xe lưu thông ngoài đường.
Nằm ở phía xa bên trái là côn, ở giữa là phanh và chân ga ở phía xa bên phải (CBA). Cách bố trí này tương tự với các xe có vô lăng bên trái và xe có vô lăng bên phải.
Côn được nhả ra để truyền động từ động cơ đang quay đến các bánh xe đang quay và cho phép bạn sang số mà không cần mài côn của từng số riêng rẽ.
Trước khi bạn sang số (lên hoặc xuống), phải nhấn côn.
3. Điều chỉnh ghế khi lái xe ô tô số sàn
Điều chỉnh vị trí ghế vô lăng lên phía trước đủ cho phép bạn nhấn chân côn (chân côn bên trái, cạnh chân phanh) xuống sàn bằng bàn chân trái
4. Đạp hết chân côn (bàn đạp ly hợp).
Nhấn chân côn và giữ nó sát sàn. Đây là thời điểm tốt để chú ý xem chân côn chuyển động khác với chân phanh và chân ga như thế nào, và tốt nhất là nên làm quen với việc cách thả chân côn nhanh và chậm.
5. Kiểm tra chắc chắn cần số đang ở vị trí N (Neutral) lái xe ô tô số sàn
Di chuyển cần số về vị trí trung tâm. Đây là vị trí mà cần số có thể tự do khi di chuyển từ bên này sang bên kia. Xe được coi là không vào số khi cần số ở vị trí trung tâm hoặc chân côn bị nhấn xuống hoàn toàn
Số N là chữ viết tắt từ “neutral”, có nghĩa là vị trí số 0. Khi đang ở vị trí này động cơ xe chạy không tải (hoạt động nhưng không chuyển động). Vì vậy luôn cài số ở vị trí số N trong trường hợp kéo, đẩy xe khi đi bảo trì bảo dưỡng, kéo xe trên đường khi xe không mai gặp sự cố.
Sơ đồ chuyển số tùy thuộc vào từng loại xe. Tuy nhiên sơ đồ này thường được vẽ ngay trên cần nắm số. Để việc chuyển số thuần thục mà không cần phải nhìn xuống cần số, bạn nên luyện kỹ năng này bằng cách: để chìa khóa ở vị trí tắt, thực hành việc chuyển số (kết hợp với chân côn), mắt không nhìn cần số.
6. Khởi động xe
Đối với xe số sàn, khi bạn khởi động xe bằng chìa khóa, nút nhấn Start/Stop thì bao giờ cần số cũng phải ở vị trí số 0 (N, mo), thắng tay vẫn còn đang trong chế độ thắng và phải đảm bảo rằng bạn đang đạp và giữ chân côn xuống sát sàn xe.
7. Sau khi khởi động xe, có thể bỏ chân khỏi bàn đạp ly hợp.
Khi động cơ nổ máy, bạn có thể nhả chân khỏi chân côn (miễn là cần số luôn ở vị trí trung tâm).
8. Chân trái đạp bàn đạp ly hợp hết hành trình, tay phải di chuyển cần số sang số 1
Số đầu tiên ở vị trí phía trên bên trái và chú ý sơ đồ trực quan về các số trên đỉnh cần số. Để vào số với xe số sàn, côn phải được cắt hoàn toàn, có nghĩ là bạn phải đạp hết hành trình chân côn xuống sát sàn xe. Thực tế cho thấy, rất nhiều trường hợp sẽ cảm thấy việc vào số rất nặng và khó nhọc do chân côn của xe chưa đạp hết tầm.
Khi đạp bàn đạp ly hợp 2 tay nắm vô lăng lái, người lái xe ngồi mắt nhìn thẳng phía trước, dùng mũi bàn chân trái đạp mạnh bàn đạp xuống sát sàn xe (gót chân không dính vào sàn xe). Lúc này sự truyền động lực từ động cơ đến hộp số đã bị ngắt. Yêu cầu đạp bàn đạp ly hợp phải dứt khoát.
9. Chân trái từ từ nhả chân côn cho đến khi xe di chuyển
Từ từ nhấc chân ra khỏi bàn đạp côn cho đến khi bạn nghe tiếng động cơ bắt đầu giảm. Bạn có thể lặp lại quá trình này một vài lần cho đến khi bạn có thể nhận ra âm thanh này ngay lập tức. Đây là điểm ma sát của ly hợp giúp chiếc xe chuyển động về phía trước và cũng là tạo cảm giác nhận biết xe bắt đầu di chuyển.
Nhả bàn đạp ly hợp là để nối chuyển động từ động cơ đến hệ thống truyền lực. Để động cơ không bị tắt đột ngột, xe ôtô chuyển động không bị rung giật, khi nhả bàn đạp ly hợp cần thực hiện theo trình tự sau:
- Khoảng 2/3 hành trình đầu nhả nhanh cho đĩa ma sát của ly hợp tiếp giáp với bánh đà
- Khoảng 1/3 hành trình sau nhả từ từ, để tăng dần mô men quay truyền từ động cơ đến hệ thống truyền lực.
10. Sau đó dùng chân phải mớm nhẹ bàn đạp ga để xe di chuyển theo ý muốn
Để xe chạy, nhấc chân ra khỏi bàn đạp côn cho đến khi vòng quay giảm từ từ và nhấn nhẹ vào chân ga. Nhấn nhẹ chân ga và nhả nhẹ chân côn. Bạn sẽ phải làm việc này một vài lần để tìm được sự kết hợp hài hòa giữa áp lực lên xuống.
Một cách làm khác nữa là thả chân côn cho đến khi số vòng quay động cơ giảm đi một chút sau đó nhấn chân ga khi chân côn cài khớp. Ở điểm này xe sẽ bắt đầu chạy. Tốt nhất là chỉ cho số vòng quay động cơ đủ để tránh bị dừng khi nhất chân côn ra. Quá trình này có thể có chút khó khăn ban đầu vì bạn chưa quen dùng 3 loại bàn đạp. Luôn sẵn sàng kéo chân phanh để dừng lại trong trường hợp khẩn cấp cho đến khi bạn học được cách lái xe.
Nếu bạn thả chân côn quá nhanh xe sẽ bị dừng, tắt máy. Nếu tiếng động cơ nghe như sắp bị dừng, hãy giữ chân côn tại chỗ hoặc đạp nó xuống hơn một chút. Xe chạy quá tốc độ trong khi chân côn ở vị trí trung tâm tức là vẫn đang đạp côn (âm côn) sẽ khiến các bộ phận của chân côn bị mòn dẫn đến các bộ phận sẽ bị trượt hoặc bốc khói, nhanh hỏng trong quá trình truyền động.
11. Sau khi xe di chuyển, vòng tua máy đạt khoảng 2.500 đến 3.000 vòng/phút, tiến hành đạp côn hết hành trình rồi sang số 2
Hãy ghi nhớ điều này hoàn toàn phụ thuộc vào chiếc xe bạn đang lái để tốc kế sẽ đạt đến bao nhiêu trước khi bạn chuyển số. Động cơ của bạn sẽ bắt đầu chạy ở tốc độ cao và tăng tốc, và bạn phải học cách nhận ra âm thanh này. Nhấn chân côn và chuyển cần số thẳng xuống từ vị trí số 1 vào vị trí dưới cùng bên trái.
Một vài xe có “Đèn sang số” hoặc chỉ báo trên đồng hồ đo tốc độ sẽ chỉ cho bạn thấy khi nào bạn cần chuyển đổi để bạn không tăng tốc độ vòng quay quá nhanh.
Để chuyển số với xe số sàn, côn phải được cắt hoàn toàn, có nghĩa chân côn phải đạp hết. Thực tế cho thấy, rất nhiều trường hợp sẽ cảm thấy việc vào số rất nặng và khó nhọc do chân côn của xe chưa đạp hết hành trình. Khi nhả côn để xe chuyển động, phải phối hợp nhịp nhàng giữa chân ga và chân côn để việc chuyển số diễn ra êm ái. Chỉ khi thực hiện đúng thao tác “côn ra ga vào” (giảm ga và cắt côn nhanh – sang số – nhả côn từ từ kết hợp tăng ga), côn mới không bị mài, máy mới khoẻ, tránh bị ì.
Cần lưu ý rằng: Hộp số, chân côn, chân ga, chân phanh cần được tập luyện để có thể điều khiển một cách trơn tru và dễ dàng nhất. Đặc biệt là số khá thấp ( Số 1) thì chúng ta mớm côn từ từ, Số 2 thì nhanh hơn chút, lần lượt các số 3 – 4 – 5 cũng vậy, tùy vào tốc độ, tùy vào số để mở côn. Hơn nhau việc lên số và côn để di chuyển đi, nếu kết hợp không đồng đều thì xe có thể chết máy, có thể rù máy và có thể ảnh hưởng đến chất lượng của động cơ sau này.
12. Từ từ nhả chân côn và ấn nhẹ bàn đạp ga
Thông thường thời điểm lên số là khi vòng tua máy lớn khiến lái xe cảm thấy máy hơi gằn, tiếng ống xả to hơn bình thường. Nhưng nếu đang lên dốc hoặc muốn tăng tốc nhanh, thời điểm chuyển số nên muộn hơn để tận dụng lực kéo lớn ở số thấp.
Khi bắt đầu khởi động xe, việc nhả chân côn và đạp ga phải thực hiện đồng thời để đảm bảo thay đổi của bộ ly hợp trơn tru và chính xác, nhằm tránh tình trạng xe bị giật, ì máy. Trong trường hợp này, vì bạn đã di chuyển, bạn có thể nhả chân côn nhanh hơn một chút so với khi bạn bắt đầu.
13. Tiếp tục đạp ga và bỏ hoàn toàn chân côn
Khi xe đang cài số và đang đạp ga bạn nên nhả chân ra khỏi chân côn. Để chân nghỉ trên chân côn là một thói quen xấu, nhấn chân côn sẽ tạo ra áp lực lên cơ chế làm việc chân côn – nên việc tăng áp lực sẽ khiến chân côn sớm bị mòn.
14. Khi muốn dừng lại, di chuyển chân phải từ bàn đạp ga sang bàn đạp phanh và đạp cho đến khi xe giảm tốc độ
Khi bạn dừng lại, nhả chân phải ra khỏi chân ga và nhấn chân phanh xuống còn khoảng 15km/h bạn sẽ cảm nhận thấy xe bắt đầu rung giật. Nhấn hoàn toàn chân côn xuống, di chuyển cần số đến vị trí trung tâm (số N) để tránh xe bị tắt máy.
Hãy chắc chắn phanh xe khi cần số đang ở số chạy chứ không phải N, vì nếu ở N xe sẽ chạy theo quán tính, khi đó phanh sẽ chậm tác dụng. Phanh cho tới khi tốc độ vòng tua máy cao hơn chế độ chạy không tải đôi chút, cắt côn, đưa cần số về vị trí N.
Khi xe bạn gần như di chuyển rất chậm, hãy giảm áp lực lên bàn đạp phanh cho đến khi nó được giải phóng hoàn toàn. Bằng cách này, các lực tác động lên trọng lượng của chúng ở phía trước và phía sau xe sẽ được phân phối lại cho đến khi xe dừng hẳn để có được một cú hãm hiệu quả và nhẹ nhàng. Không nhả phanh quá sớm hoặc có nguy cơ vượt qua điểm dừng.
15. Cách lùi xe số sàn đơn giản
Khi di chuyển đến điểm dừng/đậu/đỗ xe bạn đạp hết chân côn, đạp thắng sau đó vào số lùi (số R), tiếp theo bạn từ từ nhả chân côn ra, tiếp tục nhả luôn chân thắng và đừng để xe bị tắt máy đến khi xe bắt đầu lùi lại theo ý muốn. Nếu muốn lùi nhanh thì nhả chân thắng và côn nhiều hơn, nếu muốn lùi chậm từ từ để canh hướng thì bạn cần kiểm soát chân côn và chân thắng theo tốc độ mà mình muốn.
16. Khi bạn đã thuộc lòng những điều trên, lái xe số sàn là một việc rất dễ dàng
Một khi đã làm chủ và thuần thục cách sử dụng số sàn, thì người lái có thể kiểm soát chiếc xe theo phong cách của từng tài xế.
Lái xe số sàn sao cho đúng cách
Khác với số tự động, việc lái xe số sàn cần nhiều thao tác thuần thục, nhưng các kinh nghiệm lái xe cùng những hướng dẫn lái xe số sàn cho người mới học đúng cách thì không phải ai cũng biết, vì vậy rất dễ dẫn đến sai thao tác.
– Một trong những sai lầm phổ biến nhất là khi vào cua, tài xế trả về số N (số mo, số 0) quá lâu. Khi xe vào cua, không nên ngắt li hợp mà chỉ nên nhả chân ga để giảm tốc độ. Khi vào cua mà bạn để cho xe chạy bằng quán tính bằng cách ngắt li hợp hay về số N thì bánh xe sẽ ít bám đường hơn là khi bạn nhấn ga nhẹ và giữ cho xe chạy chậm.
** Hãy nhớ ” Bỏ chân ga thì rà chân thắng ” – Đây là thao tác thường xuyên khi lái xe. Chân phải khi không dùng để nhấn ga phải ngay lập tức chuyển sang để hờ lên bàn đạp phanh, sẵn sàng xử lý tính huống tiếp theo.
– Sai lầm thứ hai là về số mo hay ngắt li hợp khi xuống đèo dốc để tiết kiệm nhiên liệu nhưng thực tế lại mất an toàn. Khi xe xuống đèo dốc mà không có lực hãm hỗ trợ từ hộp số sẽ khiến hệ thống phanh phải làm việc liên tục. Khi hệ thống phanh quá nhiệt thì phanh sẽ mất tác dụng và sẽ xảy ra tai nạn.
** Hãy nhớ ” Lên số nào, xuống số đó ” – khi di chuyển ở nơi đèo dốc thì nên nhớ lên số nào thì xuống số đó. Tuy nhiên, câu nói trên còn hàm ý nhắc lái xe khi thả dốc dài thì không được đi số cao hoặc về mo.
– Một sai lầm nữa mà đôi khi ngay cả các giáo viên dạy lái xe số sàn cũng mắc phải: để tránh xe bị chết máy khi phanh, cần đạp chân côn (cắt ly hợp) trước khi đạp phanh. Đây là thao tác rất nguy hiểm khi mất đi khả năng xử lý tình huống bất ngờ. Thật ra, thao tác cần thực hiện ngược hẳn: đầu tiên là chân phanh, và khi xe gần dừng hẳn mới đạp côn, cắt ly hợp.
** Hãy nhớ ” Đi chậm côn trước phanh sau, đi nhanh phanh trước côn sau an toàn “
– Nhiều tài xế không sử dụng số thấp khi vượt. Khi lái xe số sàn trong thành phố thường phải chuyển số liên tục nhưng khi thời tiết xấu, số thấp là sự bảo đảm bổ sung cho an toàn. Tất nhiên, khi chuyển số xe không được lắc, giật. Thao tác chuẩn xác khi chuyển số là một trong những thước đo để đánh giá kinh nghiệm của người lái.
– Khi vượt, bạn cũng có thể thực hiện kỹ thuật “chuyển số tắt” (có nghĩa là khi chuyển từ số thấp sang số cao hơn và bỏ qua một số trung gian nào đó). Chẳng hạn như từ 3 sang thẳng số 5 để tiết kiệm nhiên liệu. Sẽ phức tạp hơn nếu cần chuyển gấp về số thấp, chẳng hạn như số 4 về số 2. Trong trường hợp này, để tránh hỏng động cơ và ly hợp, vào thời điểm nhả chân côn, cần nhấn thêm chân phanh mạnh hơn so với bình thường, đây là kỹ thuật lái xe số sàn an toàn mà bạn cần nắm trước khi lái xe ra cao tốc hoặc xa lộ.
Đề-pa lên dốc khi tắc đường, kẹt xe, kẹt cầu
Nếu dùng theo cách như lúc học lái là dùng “côn – phanh tay – ga” hoặc “côn – phanh chân – ga” liên tục khi tắc đường trên dốc sẽ khiến bạn vã mồ hôi, chân tay bạn mỏi nhừ. Để đề-pa lên dốc liên tục khi bị tắc đường ở dốc, bạn cần phải luyện thêm thật nhuần nhuyễn “côn – ga”, để có thể giữ xe đứng trên dốc chỉ bằng côn – ga, nghĩa là âm một ít hay một nửa chân côn và mớm ít ga vừa phải để xe đứng tại dốc, nếu xe có hiện tượng lùi bạn nên thêm chút ga, nếu xe hơi nhích bạn giảm chút ga.
Sai lầm dẫn đến xe bị tụt dốc lúc đề pa là do quá trình nhả côn
Trong lúc nóng vội, các lái xe thường không kiểm soát được chân ga , chân côn và chân phanh dẫn đến việc bị tụt dốc lúc đề pa, để cải thiện tình trạng đó bạn cần nắm được những kỹ thuật lái xe số sàn lên xuống dốc an toàn như:
- Không điều khiển được chân côn, dẫn đến nhả côn quá tầm, dẫn đến chết máy.
- Trước khi nhả côn, phải ga thốc lên tầm vòng tua máy 1.500 – 2.000 vòng/phút, nhưng trong quá trình nhả côn lại không giữ đều chân ga khiến đầu xe sẽ không ngóc lên được.
- Khi nhả côn, đầu xe chưa ngóc lên đã cắt phanh tay, khả năng tụt dốc là 95%. Bạn vẫn chỉ có thể cứu bạn nếu nhã thêm chút côn và ga thốc lên.
- Sau khi cắt phanh tay, không giữ nguyên chân côn, chân ga lúc bắt đầu cắt phanh tay. Khả năng tụt dốc là 98%, 2% cho bạn bình tĩnh đạp côn, phối hợp với phanh và kéo phanh tay để thực hiện lại cú đề-pa.
Tóm lại trong quá trình từ lúc bắt đầu thực hiện cú đề-pa ngoạn mục của bạn thì tay phải của bạn luôn cầm lấy cái phanh tay và hãy thật bình tĩnh. Đối với những xe ô tô máy còn ngon có thể đề-pa như sau mà không cần kéo phanh tay:
- Đạp côn với phanh để dừng trên dốc.
- Khi đi, bạn hơi nhả côn thật từ từ, khi thấy xe rung rung lên, chuyển chân phanh sang chân ga, ga thốc lên, đảm bảo lên dốc 100%. Cách này chỉ dùng cho thời gian đỗ xe ngắn, nếu không sẽ xảy ra tình trạng mỏi chân.
