Ung thư máu là căn bệnh nguy hiểm ác tính, khó điều trị và xảy ra ở mọi lứa tuổi trong đó có cả trẻ em. Vì vậy tìm hiểu về ung thư máu ở trẻ em: các dạng thường gặp, tiến triển và tiên lượng điều trị là việc nên làm để có được biện pháp phòng ngừa tốt nhất.
1. Bệnh ung thư máu ở trẻ em là gì?
Hiện tượng ung thư máu ở trẻ em không còn xa lạ đối với nhiều người. Đây là căn bệnh xuất hiện khi các bạch cầu trong cơ thể gia tăng đột biến. Những tế bào máu bất thường, hoặc tế bào ung thư, ngăn không cho máu thực hiện nhiều chức năng cần thiết. Hầu hết ung thư được bắt đầu trong tủy xương nơi các tế bào máu được sản xuất.
Ung thư máu ở trẻ nhỏ là gì (Nguồn: blogs.biomedcentral.com)
2. Các loại ung thư máu thường hay gặp phải ở trẻ em
Một số dạng ung thư thường gặp phải ở hiện tượng ung thư máu ở trẻ em như:
2.1. Bệnh bạch cầu dòng lympho cấp tính (ALL)
Đây là một loại ung thư do một lượng lớn các tế bào bạch cầu dòng lympho chưa trưởng thành và liên quan đến đột biến gen dẫn đến sự phân chia tế bào nhanh chóng. Đây là căn bệnh chiếm đa số ở trẻ khoảng ¾ các trường hợp ung thư máu với khả năng sống sót là 85% sau 5 năm.
2.2. Bệnh bạch cầu tủy cấp tính (AML)
Bệnh bạch cầu tủy cấp tính là căn bệnh nguy hiểm phát triển do những tổn thương từ ung thư của tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu. Tiên lượng sống sót sau 5 năm là từ 60-70%
2.3. Bệnh bạch cầu tủy xương mãn tính (CML)
Đây là dạng bệnh hiếm khi gặp ở trẻ em xảy ra do sự tăng trưởng bất thường của các hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu trong tủy xương và ở dạng mãn tính các tế bào ung thư thường đã trưởng thành. Bệnh thường gặp nhiều ở những người có độ tuổi trên 60 và tỷ lệ sống là từ 60-80% sau 5 năm.
2.4. Bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính (CLL)
Bệnh bạch cầu lymphocytic mãn tính là một dạng ung thư làm ảnh hưởng đến tủy xương nơi đóng vai trò sản sinh ra các tế bào máu. Đây là dạng đặc biệt hiếm gặp ở trẻ và có khả năng sống sau 5 năm trên 80%.
2.5. Bệnh bạch cầu tủy bào thiếu niên (JMML)
Đây là căn bệnh hiếm gặp ở trẻ em và xảy ra khi có sự biến đổi trong DNA của một loại tế bào gốc bên trong tủy xương. Sự tăng lên bất thường can thiệp vào những công việc của tủy như sản xuất hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu.. dẫn đến ung thư. Tiên lượng sống của bệnh bạch cầu tủy bào thiếu niên sau 5 năm là 50%.
Những dấu hiệu ung thư máu có ở trẻ em (Nguồn: kidshealth.org.nz)
3. Bệnh ung thư máu ở trẻ em nguy hiểm như thế nào
Ung thư máu đặc biệt ở trẻ em là căn bệnh nguy hiểm vì vậy cần tiến hành tầm soát ung thư nhanh chóng tại bệnh viện uy tín từ đó đưa ra các phương pháp điều trị kịp thời.
3.1. Đặc điểm ung thư máu ở trẻ em
Trẻ em mắc bệnh ung thư máu thường sẽ ít có biểu hiện cụ thể, đặc biệt là đối với trẻ mới sinh vài tháng tuổi thường chỉ có dấu hiệu sốt cao. Vì vậy nhiều bố mẹ chỉ nghĩ đây là bệnh nhẹ do thời tiết thay đổi hoặc do trẻ bị mọc răng nên không đưa đi khám và điều trị kịp thời dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng thậm chí là tử vong.
Theo nghiên cứu từ các chuyên gia thì ung thư máu gặp nhiều nhất ở trẻ em từ 3-4 tuổi với những biểu hiện như sốt thất thường, da xanh xao, ra nhiều mồ hôi về đêm, niêm mạc… và thường chỉ kéo dài vài ngày đến vài tuần nên rất khó để nhận biết.
Khả năng chữa khỏi của bệnh tùy thuộc vào thời điểm phát hiện và dạng ung thư mắc phải. Nếu trẻ được phát hiện bệnh sớm thì sẽ được chữa trị khỏi nhanh hơn. Ở trẻ, ung thư máu có sự tăng lên đột biến, bất thường của các tế bào bạch cầu trong tủy xương.
Việc điều trị ung thư máu tốn rất nhiều thời gian và chi phí, mặc dù trẻ em dưới 6 tuổi sẽ được chi trả 100% khi dùng bảo hiểm hay trẻ trên 6 tuổi sẽ được chi trả 75-80% tiền viện phí và thuốc men nhưng hằng năm vẫn có rất nhiều bệnh nhân đã từ bỏ điều trị vì không đủ khả năng chi trả.
Vì vậy gia đình nên thực hiện xét nghiệm tầm soát ung thư sớm cho trẻ và đăng ký mua thẻ bảo hiểm cho bé nhiều quyền lợi để kịp thời đưa ra được phương pháp giúp tiết kiệm chi phí.
3.2. Ung thư máu xuất hiện ngày càng nhiều ở trẻ em
Theo thống kê từ những năm gần đây thì tỷ lệ ung thư máu chiếm gần 42% trẻ em nhập viện vì ung thư và tỷ lệ này còn tăng lên hằng năm.
3.3. Tiên lượng điều trị ung thư máu ở trẻ em
Những hình ảnh ung thư máu ở trẻ em xuất hiện ngày càng nhiều và đa phần trẻ được phát hiện có bệnh đều ở giai đoạn cuối và không còn cách chữa trị. Ở những giai đoạn ban đầu của ung thư khả năng trị khỏi hoàn toàn là rất cao và có tiên lượng tốt hơn ở người lớn.
Vì vậy phụ huynh nên cho con đi khám thông qua các gói bổ trợ khám sức khỏe tổng quát chuyên sâu khi có những biểu hiện của ung thư để được đưa ra những phương án điều trị nhanh chóng giúp tăng khả năng sống sót và tiết kiệm được tối đa chi phí.
Tiên lượng điều trị ung thư (Nguồn: medicalnewstoday.com)
4. Dấu hiệu ung thư máu ở trẻ em
Dấu hiệu ung thư máu ở trẻ cụ thể và rõ rệt với những biểu hiện sau:
4.1. Sốt suy nhược dai dẳng
Hình ảnh ung thư máu ở trẻ em xuất hiện khi trẻ có những biểu hiện sốt suy nhược dai dẳng do hệ miễn dịch bị yếu đi so với người bình thường.
4.2. Thiếu máu
Hiện tượng thiếu máu xảy ra khi cơ thể không có đủ hồng cầu. Các tế bào hồng cầu đảm trách mang oxy đi khắp cơ thể và nếu không được sản sinh đủ thì sẽ có những triệu chứng như mệt mỏi, yếu đuối, chóng mặt, khó thở, đau đầu, da nhợt nhạt và cảm thấy lạnh bất thường.
Dấu hiệu ung thư do thiếu máu ở trẻ (Nguồn: elitecme.com)
4.3. Nhiễm trùng
Khi trẻ em mắc bệnh về bạch cầu thường có số lượng bạch cầu cao, nhưng hầu hết các tế bào này không hoạt động chính xác. Điều này là do các tế bào bất thường đang thay thế các tế bào bạch cầu khỏe mạnh trong khi các bạch cầu lại giúp bảo vệ cơ thể và chống lại nhiễm trùng. Vì vậy khi nhiễm trùng tái phát hoặc diễn ra dai dẳng nghĩa là trẻ đang mắc bệnh ung thư máu.
4.4. Chảy máu hoặc bầm tím không rõ nguyên nhân
Lượng tiểu cầu trong máu giúp ngăn ngừa chảy máu vì vậy nếu trẻ dễ bị bầm tím, bị chảy máu mũi nghiêm trọng, chảy máu từ nướu, điều này có thể chỉ ra rằng trẻ đang mắc bệnh ung thư do lượng bạch cầu trong máu gia tăng đáng kể lấn át lượng tiểu cầu được sản sinh ra.
4.5. Đau xương, khớp, xương dễ gãy nứt
Khi mắc các bệnh về bạch cầu, các tế bào bất thường sẽ ở trong khớp hoặc gần xương gây ra các cơn đau và thậm chí là xương dễ gãy nứt.
4.6. Sưng bụng hoặc các hạch bạch huyết
Sưng bụng xuất hiện khi các tế bào bất thường lan ra ở gan và lá lách. Hoặc sưng các hạch bạch huyết khi bạn thấy ở trẻ có các khối u nhỏ hình thành ở hai bên cổ, dưới nách hoặc trên xương đòn.
4.7. Biếng ăn, đau dạ dày, giảm cân
Các tế bào ung thư bạch cầu gây ra hiện tượng sưng ở gan, thận hoặc lá lách. Các cơ quan này ép vào dạ dày gây ra các cơn đau, tạo cảm giác no không thèm ăn dẫn đến cân nặng giảm đi.
4.8. Ho hoặc khó thở
Ung thư máu làm ảnh hưởng đến các bộ phận của cơ thể trong và xung quanh ngực, chẳng hạn như một số hạch bạch huyết, tuyến ức hoặc một tuyến nằm giữa phổi gây áp lực lên khí quản và gây ho hoặc khó thở.
4.9. Nhức đầu, nôn mửa và co giật
Khi trẻ có dấu hiệu nôn mửa và co giật do bệnh bạch cầu đã ảnh hưởng đến não hoặc tủy sống. Ngoài ra xuất hiện dấu hiệu đau đầu do lượng máu lên não không đủ, não không được cấp oxy.
4.10. Phát ban da
Các tế bào bạch cầu lan sang da có thể dẫn đến sự xuất hiện của những đốm nhỏ, sẫm màu, giống như phát ban.
4.11. Mệt mỏi nghiêm trọng
Bệnh bạch cầu gây ra suy yếu, kiệt sức và rất nghiêm trọng có thể dẫn đến chậm nói. Điều này xảy ra khi các tế bào bạch cầu tăng lên trong máu, lưu thông chậm qua các mạch nhỏ trong não.
Dấu hiệu mệt mỏi ở trẻ (Nguồn: amazonaws.com)
5. Nguyên nhân ung thư máu ở trẻ em do đâu?
Theo các tư vấn bệnh ung thư máu ở trẻ em thì những nguyên nhân chính yếu gây bệnh như:
5.1. Nguyên nhân ung thư máu do di truyền
Gen di truyền là một trong các nguyên nhân chính của ung thư máu ở trẻ em do gen mang bệnh từ bố mẹ truyền sang cho con cái. Ngoài ra nếu trong gia đình có người thân hoặc anh chị em mắc bệnh thì khả năng ung thư là rất cao.
5.2. Ung thư máu do lối sống
Lối sống không lành mạnh là một nguyên nhân quan trọng của tất cả các loại ung thư không riêng gì ung thư máu. Nếu trong quá trình mang thai người mẹ thường xuyên sử dụng các loại chất kích thích, chất độc hại thì nguy cơ mắc bệnh ở trẻ em rất cao. Ngoài ra nếu trẻ tiếp xúc nhiều với các loại chất độc hại thì cũng gây ra khả năng ung thư máu.
5.3. Ung thư máu do tác động từ môi trường
Nếu cơ thể người mẹ khi mang thai tiếp xúc với phóng xạ hoặc hóa chất từ bên ngoài hoặc trong khi chụp CT, sử dụng thuốc hóa trị thì sẽ dễ gây ra ung thư máu cho trẻ em. Bên cạnh đó nếu trẻ đã từng điều trị ung thư hoặc ghép tạng thì khả năng mắc bệnh rất cao.
5.4. Ung thư máu từ các biến chứng khi sinh nở
Nếu người mẹ sinh non, dùng bia rượu, thuốc lá khi mang thai hoặc dùng thuốc để trị bệnh sẽ dễ gây ra ung thư máu ở trẻ sơ sinh.
Những nguyên nhân gây ra ung thư ở trẻ (Nguồn: internapcdn.net)
6. Các xét nghiệm chẩn đoán ung thư máu ở trẻ em
Gia đình nên tham khảo những lời tư vấn bệnh ung thư máu ở trẻ em để có được những phương pháp xét nghiệm chẩn đoán chính xác. Những cách xét nghiệm thường được dùng như:
6.1. Xét nghiệm máu
Đưa trẻ đi thực hiện các xét nghiệm máu định kỳ chẩn đoán bệnh sớm sẽ giúp chỉ ra những dấu hiệu bất thường của các tế bào máu trong cơ thể như quá cao hoặc quá thấp từ đó sẽ có được những phán đoán về loại ung thư mắc phải.
6.2. Chọc dò tủy sống và sinh thiết
Vị trí thường dùng để chọc dò tủy sống và sinh thiết là vùng 2 bên xương chậu, lấy tủy xương đem phân tích và đưa ra kết quả.
6.3. Chọc dò não tủy
Các bác sĩ sẽ tiến hành dùng kim tiêm lấy đi mẫu trong não tủy ở vùng thắt lưng để tìm xem có các khối u, các tế bào ung thư hay không.
6.4. Siêu âm
Dùng sóng âm để chụp và thấy được các hình ảnh của cơ quan nội tạng trong cơ thể để phát hiện tế bào ung thư
6.5. Chẩn đoán qua hình ảnh
Sử dụng chụp cắt lớp vi tính (CT hay CAT) thông qua tia X để có được hình ảnh cắt lớp, đa chiều từ nhiều nơi khác nhau trong cơ thể giúp xác định vị trí, kích thước và mức độ di căn của các tế bào ung thư.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) thường sẽ sử dụng từ trường để có được những hình ảnh chi tiết trong cơ thể. Một loại thuốc màu hay còn gọi là thuốc cản sẽ được đưa vào cơ thể khi chụp giúp tạo ra sự khác nhau giữa các mô để các bác sĩ có phán đoán chính xác hơn về những tổn thương.
Chụp PET là phương pháp đưa 1 lượng nhỏ phóng xạ vào trong cơ thể và dùng máy quét để rà soát phát hiện những nơi bất thường trong cơ thể.
Các xét nghiệm chẩn đoán ung thư máu (Nguồn: amazonaws.com)
7. Cách điều trị ung thư máu ở trẻ em
7.1. Phẫu thuật
Trước khi tiến hành phẫu thuật gia đình có thể mua gói sàng lọc ung thư tổng quát chuyên sâu ở Vinmec với chất lượng tốt, tiết kiệm được chi phí và nhiều ưu đãi hấp dẫn. Phẫu thuật là phương pháp thực hiện cắt bỏ các khối u toàn bộ hoặc xung quanh. Tuy nhiên để phòng ngừa nếu các tế bào ung thư di căn thì các bác sĩ thường khuyên sử dụng thêm các điều trị kèm theo như hóa trị, xạ trị…
7.2. Hóa trị
Là phương pháp sử dụng thuốc gây ức chế hoặc tiêu diệt sự phát triển của các tế bào ung thư và giúp ngăn ngừa di căn sang các bộ phận khác.
7.3. Liệu pháp nhắm mục tiêu
Liệu pháp nhắm mục tiêu thông qua sử dụng các loại thuốc tấn công những lỗ hổng cụ thể trong các tế bào ung thư.
7.4. Xạ trị
Xạ trị sử dụng tia X mang năng lượng cao hoặc các hạt khác từ máy bên ngoài làm hỏng các tế bào ung thư bạch cầu và ngăn chặn sự phát triển.
7.5. Cấy ghép tế bào gốc
Đây là phương pháp thay thế tủy bị bệnh bằng loại tủy xương khỏe mạnh sau khi cấy ghép tế bào gốc tạo máu để xây dựng lại tủy. Vì các phương pháp điều trị ung thư bằng tế bào gốc thường sẽ tốn rất nhiều chi phí vì vậy gia đình nên tham khảo mua thẻ bảo hiểm Vinmec trọn gói giúp tiết kiệm tối đa chi phí.
7.6. Liệu pháp miễn dịch
Là liệu pháp sử dụng hệ thống miễn dịch của cơ thể để giúp chống lại bệnh ung thư máu. Bên cạnh đó việc chăm sóc bệnh nhân ung thư tỉ mỉ, cẩn trọng cần được đề cao nhiều để hỗ trợ quá trình điều trị được hiệu quả hơn.
Cấy ghép tế bào gốc (Nguồn: easycare.vn)
Trên đây là một số thông tin chi tiết và cụ thể về những nguyên nhân, biểu hiện và các dạng của ung thư máu ở trẻ em. Hy vọng rằng qua đây các ông bố bà mẹ sẽ lưu ý hơn đến những biểu hiện nhỏ trong sức khỏe của trẻ giúp phát triển khỏe mạnh và tránh xảy ra những trường hợp không mong muốn.