Ở độ tuổi nào, chế độ dinh dưỡng của bé cũng đều quan trọng. Tuy nhiên, khi bé 1 tuổi, đây là giai đoạn bé đang bắt đầu chuyển từ ăn dặm sang ăn cháo. Giai đoạn 1 tuổi cũng là giai đoạn nhạy cảm, cơ thể bé lúc này vẫn chưa phát triển hoàn thiện nên chế độ dinh dưỡng cho bé 1 tuổi cần đặc biệt chú ý.
1. Sự phát triển của bé từ 1 tuổi
1.1. Về thể chất – chiều cao
Cân nặng, chiều cao của trẻ 1 tuổi có sự khác biệt nhỏ giữa bé trai và bé gái. Trung bình ở độ tuổi này, các bé trai có cân nặng khoảng 9,6kg, chiều cao xấp xỉ 75cm. So với bé trai, bé gái có chiều cao tương đương khoảng 74cm những cân nặng lại nhẹ hơn chỉ khoảng 8,9kg. Bắt đầu từ giai đoạn 1 tuổi, cơ thể trẻ có tốc độ phát triển nhanh về chiều cao, cân nặng. Nếu có chế độ dinh dưỡng hợp lý, sau 1 tuổi trung bình mỗi tháng các bé có thể tăng khoảng 0,2kg cân nặng và 2cm chiều cao.
1.2. Về vận động
Về vận động, ở giai đoạn 1 tuổi cả bé trai và bé gái đều đang trong thời kì tập đứng, tập đi. Đa phần các bé tuổi này đã có thể tự đứng và tập đi được những bước nhỏ. Một số bé nhanh hơn thì có thể vịn cầu thang và leo lên trên cầu thang với sự trợ giúp của người lớn.
1.3. Về tâm sinh lý
Cũng giống như vận động, tâm sinh lý của bé trai và bé gái 1 tuổi đều giống nhau. Các bé 1 tuổi đã có thể nhận ra ba, mẹ, ông, bà và có thể gọi tên. Ngoài ra, các bé cũng biết phân biệt được người lạ, thích nói chuyện và bi bô tập nói những từ đơn giản.
Trẻ 1 tuổi đang trong giai đoạn tập đứng, tập đi (Nguồn: mevacon.com.vn)
2. 8 lưu ý chế độ dinh dưỡng cho bé 1 tuổi tăng cân đều
Tương tự như dinh dưỡng cho bé dưới 1 tuổi, chế độ dinh dưỡng cho trẻ 1 tuổi được chú ý đặc biệt vì đây là thời điểm bộ máy tiêu hóa của trẻ còn non yếu. Chính vì nguyên nhân này mà chế độ dinh dưỡng cho bé 1 tuổi có một số lưu ý sau:
Cung cấp đa dạng chất dinh dưỡng cho bé
Để trẻ có thể tăng cân và phát triển khỏe mạnh, phụ huynh cần phải cung cấp đầy đủ và đa dạng các chất dinh dưỡng cho bé.
Theo tính toán của các chuyên gia dinh dưỡng, một khẩu phần dinh dưỡng cho trẻ 1 tuổi sẽ có tỉ lệ chất béo 30-40%, chất đạm 20-25%, phần còn lại là tinh bột và các vitamin, khoáng chất. 1 ngày, chế độ ăn của bé sẽ gồm 3 bữa ăn chính xen kẽ 3-4 cữ bú mẹ.
Về tinh bột, ngoài cháo, bột thì phụ huynh có thể tập cho bé ăn các thức ăn mềm như bún, phở, mì, nui…
Thịt, cá, tôm, cua, trứng,… là những thực phẩm bổ sung chất đạm tốt cho bé. Các loại rau như rau muống, rau dền, bí đỏ, cà rốt,… nên được bổ sung thường xuyên cho trẻ.
Một lưu ý là vì bé lúc này có bộ máy tiêu hóa còn non, răng cũng đang mọc nên cháo cần phải được ninh nhừ, mì hay nui cần được cắt nhỏ và các loại thịt, rau thì cần băm nhuyễn để bé dễ ăn và dễ hấp thu.
Khi nấu cháo, bột hay mì, các mẹ cần cho thêm dầu ăn (loại dầu ăn cho trẻ) để bổ sung thêm chất béo cần thiết. Nếu có thể, các mẹ hãy tự tay làm dầu gấc cho trẻ ăn dặm thủ công, tại nhà không cần dầu ăn để bổ sung dinh dưỡng tốt nhất.
Ngoài các bữa chính, mẹ có bổ sung các món ăn phụ như sữa chua, phô mai, bánh, kem, chuối, đu đủ…
Bên cạnh việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ, các mẹ cũng cần quan tâm tới cả lịch bổ sung vitamin cho trẻ từ 6-36 tháng tuổi để có bổ sung kịp thời cho trẻ.
Những chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ 1 tuổi (Nguồn: afamily.vn)
Cho bé ăn đúng bữa
Từ 1 tuổi, bé đã bắt đầu vận động đi, đứng nhiều hơn. Do thể tích dạ dày của bé lúc này chỉ khoảng 60-100ml, số lượng thực phẩm ăn được mỗi lần chỉ khoảng 0,2kg, nên trẻ sẽ thường xuyên thấy đói. Vì vậy khi chăm bé, một điều mà các mẹ đặc biệt phải lưu ý đó là cho bé ăn đúng bữa.
Khả năng hấp thụ thức ăn của bé 1 tuổi còn hạn chế nên mẹ đừng nên cho trẻ ăn quá no 1 ngày mà nên chia nhỏ thành nhiều bữa. Ngoài 3 bữa chính, mẹ có thể thêm 2-3 bữa phụ nữa trong ngày. Thời gian mỗi bữa có thể cách nhau 3 giờ.
Sữa vẫn là ưu tiên hàng đầu trong việc lựa chọn thực phẩm cho bé
Trong các loại thực phẩm, sữa vẫn là thực phẩm ưu tiên hàng đầu trong chế độ dinh dưỡng cho bé 1 tuổi hay cả dinh dưỡng cho bé dưới 1 tuổi. Vì vậy, mẹ đừng quên bổ sung cho trẻ những sản phẩm sữa tăng cân cho bé 1 tuổi tốt nhất hiện nay.
Sữa có nhiều chất dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của trẻ. Trong các nhóm chất, DHA tốt cho trí não và canxi có lợi cho xương, răng chính là 2 chất đặc biệt quan trọng mà trẻ cần được bổ sung.
Ở độ tuổi này, ngoài sữa mẹ thì trẻ cần được uống khoảng 500ml sữa mỗi ngày. Bên cạnh sữa, các mẹ cũng có thể thay thế sữa bằng các chế phẩm từ sữa như váng sữa, phomai, sữa chua,… để đa dạng bữa ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng hơn. Mẹ có thể tham khảo các loại sữa cho trẻ trên 1 tuổi bổ sung dinh dưỡng, tốt cho hệ tiêu hóa giúp trẻ tăng cân khỏe mạnh.
Sữa là nguồn bổ sung chất dinh dưỡng rất tốt cho trẻ (Nguồn: suabotuoinguyenchatphudong.blogspot.com)
Bổ sung món ăn phụ cho bé
Ngoài bữa chính thì bữa ăn phụ là cần thiết trong chế độ ăn của bé 1 tuổi. Nếu như trong tháp dinh dưỡng cho trẻ dưới 1 tuổi thì bữa ăn phụ chưa quá quan trọng vì trẻ lúc này chủ yếu là bú sữa mẹ thì đối với bé 1 tuổi, bữa ăn phụ lại đóng vai trò bổ sung thêm dinh dưỡng, đa dạng khẩu phần ăn.
Bữa ăn phụ của bé có thể là sữa và các chế phẩm từ sữa, trái cây,… Ngoài ra nếu mẹ nào khéo tay có thể làm các loại bánh cho bé hoặc mua những loại bánh ăn dặm an toàn, nhiều dinh dưỡng tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ.
- Tuyệt đối không cho bé ăn trước bữa ăn chính 15-20 phút
Một lưu ý quan trọng đó là trước bữa ăn chính của bé khoảng 15-20 phút, các mẹ không nên cho bé ăn vặt. Vì thể tích dạ dày của bé 1 tuổi còn nhỏ nên khi cho bé ăn trước bữa chính, dạ dày bé sẽ đầy, ngang dạ nên vào bữa chính bé sẽ không muốn ăn thêm.
- Tạo không khí vui vẻ, thoải mái trong từng bữa ăn
Khi cho bé ăn, các mẹ hãy cố gắng tạo một không khí vui vẻ cho bé. Nếu bé không ăn hay ăn chậm, các mẹ tuyệt đối không được quát mắng bé hay ép bé ăn vì điều này sẽ khiến cho bé sợ và khả năng hấp thụ dinh dưỡng của bé sẽ giảm.
- Nếu trẻ ăn bột, cháo ít, hãy bổ sung thêm dinh dưỡng bằng các món ăn nhẹ như sữa, chế phẩm từ sữa.
Như đã nói ở trên, 1 tuổi là lúc mà trẻ có xu hướng hoạt động nhiều hơn nên trẻ rất nhanh bị đói. Khi chăm bé, các mẹ cần phải chú ý cho bé ăn đầy đủ để bé có thể phát triển tốt nhất, đủ năng lượng để có thể hoạt động.
Nếu bé nhà bạn ăn ít bột, cháo thì bạn hãy chú ý cho bé ăn thêm những bữa ăn phụ đan xen. Mẹ có thể lựa chọn thay đổi luân phiên các loại bột ăn dặm hương vị khác nhau, dễ ăn, hợp khẩu vị để bé ăn ngon miệng hơn.
- Hạn chế thực phẩm có khả năng gây hại cho bé như nước ngọt, bim bim, thực phẩm có phẩm màu
Không chỉ trong chế độ dinh dưỡng cho bé 1 tuổi mà ngay cả trong tháp dinh dưỡng cho trẻ dưới 1 tuổi, nhóm các thực phẩm như nước ngọt, bim bim, thực phẩm có phẩm màu cần được loại bỏ. Những thực phẩm này ngoài việc có chứa những chất phụ gia có thể gây tổn thương hệ tiêu hóa của trẻ thì chúng còn khá khó tiêu, gây ngang bụng và khiến trẻ không muốn ăn thêm vào bữa chính.
Hạn chế tối đa những loại đồ ăn vặt nguồn gốc không rõ ràng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tiêu hóa non nớt của trẻ (Nguồn: nfvc.org.vn)
3. 4 nguy cơ mẹ cần lưu ý khi chăm sóc và lên thực đơn dinh dưỡng cho bé 1 tuổi
3.1. Nguy cơ mắc bệnh
Giai đoạn 1 tuổi, cơ thể và hệ thống miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, bộ máy tiêu hóa vẫn còn rất non yếu, vì vậy nếu mẹ không chú ý đến việc chăm sóc và chế độ dinh dưỡng thì bé sẽ rất dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như cảm cúm, sốt, viêm đường miệng, đau bụng, tiêu chảy, kiết lị,…
Chú ý giữ vệ sinh cho bé, lựa chọn thực phẩm sạch, an toàn, chế biến đúng cách sẽ giúp bé tránh được nguy cơ mắc bệnh.
3.2. Nguy cơ chấn thương
Bé 1 tuổi do đang trong giai đoạn tập đi, tập đứng nên nguy cơ bị ngã, té rất cao. Vì vậy, để đảm bảo an toàn, các mẹ cần phải trông nom cẩn thận. Đặc biệt trong nhà những vật dụng như ổ điện, nước nóng, dao, kéo,… cần để xa tầm với của trẻ
3.3. Nguy cơ suy dinh dưỡng
Đây là một trong những nguy cơ mà các mẹ đều lo lắng. Bé 1 tuổi thường dễ mắc bệnh hơn nên việc biếng ăn, bỏ ăn, kén ăn gần như xảy ra ở hầu hết các bé. Muốn bé có thể tăng cân, phát triển tốt thì mẹ hãy xây dựng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, để ý những dấu hiệu bệnh mà bé có thể mắc phải rồi điều chỉnh, chăm sóc kịp thời.
3.4. Nguy cơ béo phì
Bên cạnh nguy cơ suy dinh dưỡng, béo phì cũng là một nguy cơ mà nhiều trẻ bị. Nếu mẹ không xây dựng chế độ ăn hợp lý, cho bé ăn nhiều đồ ngọt, tinh bột, thức ăn nhanh thì khả năng béo phì này sẽ rất cao.
Bố mẹ cần đặc biệt lưu ý về chế độ ăn của con tránh gây tình trạng béo phì (Nguồn: giadinhmoi.vn)
Trên đây là những lưu ý về chế độ dinh dưỡng cho bé 1 tuổi. Tóm lại dù ở độ tuổi nào thì dinh dưỡng cho bé vẫn là vấn đề được ưu tiên số 1. Do là giai đoạn nhạy cảm nên chế độ dinh dưỡng cho trẻ các bậc làm cha làm mẹ cần đặc biệt quan tâm hơn nhé!