Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt giống như PMS về suy nhược quá mức. Nói ngắn gọn là PMDD, các triệu chứng của tình trạng này có thể giống với PMS (còn gọi là hội chứng tiền kinh nguyệt), nhưng với một điểm khác biệt chính: các triệu chứng mà cả tâm lý và thể chất đều không thể kiểm soát được.“Sự khác biệt lớn nằm ở chức năng”, Edwin Raffi, M.D., M.P.H., một bác sĩ tâm thần tại Bệnh viện đa khoa Massachusetts và Trung tâm Sức khỏe Tâm thần Phụ nữ, nói với SELF. “PMS khó chịu, nhưng mọi người có thể xử lý. Nhưng PMDD hầu như không thể xử lý được.
PMDD đặc trưng bởi một loạt các thay đổi đáng kể về tâm trạng và thể chất xảy ra trong tuần trước thời kỳ tiền mãn kinh và giảm bớt sau khi giai đoạn của bạn bắt đầu. “Các chuyên gia không chắc chắn điều gì có thể gây ra tình trạng này”, Tiến sĩ Raffi nói. “Có khả năng do một loạt các yếu tố bao gồm di truyền và sự nhạy cảm bất thường với các chất như allopregnanolone, được tạo ra khi progesterone bị phá vỡ như một phần bình thường của chu kỳ kinh nguyệt của bạn”, ông giải thích. Progesterone cũng có thể ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, giúp thiết lập tâm trạng của bạn. Điều này cũng dẫn đến vì sao phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh lý tâm thần cao hơn đàn ông.
PMDD chỉ trở thành một rối loạn tâm thần chính thức vào năm 2013 với việc phát hành phiên bản mới nhất của Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần. Phiên bản này, DSM-5, bao gồm PMDD là một rối loạn trầm cảm, trong khi các phiên bản trước bao gồm trầm cảm được chỉ định khác, theo một bài báo năm 2012 trên Tạp chí Tâm thần học Hoa Kỳ. Bài viết lập luận rằng đủ thông tin PMDD đã xuất hiện để đảm bảo chính thức phân loại nó là một trong số những loại rối loạn trầm cảm, và làm như vậy cuối cùng có thể dẫn đến các phương pháp điều trị để giúp phụ nữ tìm thấy sự giải thoát khỏi tình trạng tồi tệ này.
PMDD ảnh hưởng tới cuộc sống nhiều hơn PMS (Nguồn: thesun.co.uk)
Vì vậy, làm thế nào bạn có thể biết nếu nỗi khổ sở hàng tháng của bạn là PMS hoặc PMDD? Điều đó phụ thuộc vào kiểu loại, mức độ nghiêm trọng và thời gian của các triệu chứng của bạn.
1. Triệu chứng rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt mà bạn không nên bỏ qua
Theo DSM-5, để được chẩn đoán mắc PMDD, bạn phải trải qua năm triệu chứng trở lên trong phần lớn các chu kỳ kinh nguyệt, với các triệu chứng bắt đầu trong tuần trước khi có kinh và giảm bớt vài ngày sau khi xuất hiện (triệu chứng là tối thiểu hoặc biến mất trong những tuần sau kỳ kinh nguyệt của bạn), bao gồm:
Một hoặc nhiều trong số các triệu chứng này đủ đáng kể để ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn:
– Thay đổi tâm trạng
– Khó chịu, tức giận hoặc nổi giận trong các cuộc xung đột giữa các cá nhân
– Cảm giác chán nản, vô vọng hoặc có những suy nghĩ tự
– Lo lắng hay căng thẳng
Và một hoặc nhiều trong số các triệu chứng này đủ đáng kể để ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn:
– Thiếu quan tâm đến mọi người và các hoạt động bạn thường thích
– Khó tập trung
– Mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng
– Thay đổi ngon miệng hoặc thèm ăn cụ thể
– Buồn ngủ hoặc mất ngủ quá mức
– Cảm thấy choáng ngợp hoặc mất kiểm soát
– Các triệu chứng thực thể như đau nhức hoặc sưng vú, đau khớp hoặc cơ bắp, hoặc cảm thấy chướng bụng
Các triệu chứng của PMDD thường rất tồi tệ và ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống (Nguồn: fb.ru)
“Tôi sẽ có bệnh nhân đến gặp tôi và nói, triệu chứng PMDD của tôi rất tệ, tôi chỉ có một ngày tốt mỗi tháng. Theo định nghĩa, đó không thể là PMDD. Bạn phải có sự quan sát tốt hơn”, Giáo sư Mary Jane Minkin, M.D., giáo sư lâm sàng về sản phụ khoa và khoa học sinh sản tại Trường Y Yale, nói với SELF. Nếu bạn cảm thấy như bạn có các triệu chứng PMDD suốt cả tháng và trở nên tồi tệ hơn trong giai đoạn của bạn, thì bạn có thể đối phó với tình trạng trầm trọng tiền kinh nguyệt (PME) thay thế.
2. Mọi người thường nhầm lẫn PMDD với tình trạng trầm trọng trước kỳ kinh nguyệt, hoặc bệnh tâm thần khác gia tăng trong kỳ kinh
“Một khi bạn nhìn lại những gì đã xảy ra, đôi khi bạn thấy rằng mọi người luôn bị trầm cảm hoặc lo lắng ở mức độ thấp, nhưng chu kỳ khiến họ dễ bị tổn thương hơn”, bác sĩ Raffi nói. Theo cấp độ thấp, anh hàm ý rằng mọi người thường không nhận ra họ có tình trạng sức khỏe tâm thần của mình vì tình trạng đó đã trở thành bình thường với họ. Do đó, khi thời kỳ tiền mãn kinh đến làm cho tình trạng cơ bản tồi tệ hơn, họ nghĩ rằng đó phải là PMDD. Trong khi PME không xuất hiện DSM, các chuyên gia nói với chúng tôi rằng PME cũng đáng được chú ý và đối xử như PMDD.
3. Điều trị PMDD thường bao gồm thuốc chống trầm cảm và/hoặc kiểm soát sinh sản nội tiết tố để điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt của bạn
Thuốc chống trầm cảm được gọi là chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc, có thể giúp giảm bớt nhiều triệu chứng PMDD. “SSRIs là thuốc điều trị PMD của chúng tôi”, bác sĩ Raffi nói, giải thích rằng trong khi SSRIs có thể mất hơn sáu tuần để giúp người bị trầm cảm thì thời gian chúng có hiệu quả với một số triệu chứng PMDD (như sự khó chịu, thay đổi tâm trạng) có thể tính bằng giờ hoặc ngày”. Điều này là do chúng ảnh hưởng đến các thành phần liên quan đến progesterone như allopregnanolone nhanh hơn nhiều so với việc chúng làm tăng mức serotonin để làm giảm trầm cảm”, Tiến sĩ Raffi giải thích.
“Một số người bị PMDD thực sự sẽ chỉ cần dùng SSRIs mỗi tháng khi các triệu chứng của họ bắt đầu, sau đó dừng lại khi họ có kinh nguyệt, khi các triệu chứng có xu hướng giảm dần một cách tự nhiên. Những người bị PME có thể được hưởng lợi từ việc sử dụng SSRIs trong cả tháng”, Tiến sĩ Raffi nói, hoặc thậm chí tăng liều trong thời gian trước thời kỳ của họ.
SSRIs thường được sử dụng trong điều chịu PMDD (Nguồn: d2ebzu6go672f3.cloudfront.net)
Kiểm soát sinh sản nội tiết tố cũng có thể giúp giảm bớt các triệu chứng PMDD vì nó giúp ổn định sự dao động của nội tiết tố, bác sĩ Minkin nói, đặc biệt là nếu bạn và bác sĩ đồng ý rằng bỏ qua các tuần giả dược là điều hợp lý nhất. (Vâng, điều này là hoàn toàn an toàn.)
Cụ thể, kiểm soát sinh sản với progesterone tổng hợp có tên là drospirenone, như Yaz và Beyaz, được FDA phê chuẩn để điều trị PMDD. Giống như các hình thức kiểm soát sinh sản kết hợp khác, chúng ngăn ngừa mang thai bằng cách ức chế rụng trứng, làm mỏng niêm mạc tử cung và làm dày chất nhầy cổ tử cung, theo Mayo Clinic. Vì vậy, drospirenone có thể giúp gì với PMDD? Mặc dù cơ chế ở đây không hoàn toàn rõ ràng, các chuyên gia nghĩ rằng drospirenone giúp giảm thiểu phản ứng của người đối với sự thay đổi nội tiết tố và cũng như thuốc lợi tiểu, cắt giảm tình trạng giữ nước có thể dẫn đến các vấn đề như đầy hơi, bác sĩ Minkin nói. Các chuyên gia cũng đang khám phá ý tưởng điều trị PMDD bằng các thuốc được gọi là GnRH (hormone giải phóng gonadotropin), mặc dù bác sĩ Raffi nói rằng “đây là thuốc dành cho những người bị PMD gây suy nhược như vậy mà không có tác dụng gì khác”. GnRH ngăn chặn sự rụng trứng và về cơ bản gây ra mãn kinh sớm. Có rất nhiều người còn lại được phát hiện về các tác dụng phụ nghiêm trọng tiềm ẩn như giảm mật độ xương, đó là lý do tại sao nó không được khuyến khích khi điều trị PMDD, Tiến sĩ Raffi nói.
4. Nếu thời gian của bạn liên tục làm cho tâm trạng của bạn tồi tệ hơn và bạn muốn giải tỏa, hãy đi khám
“Sẽ có ích nếu mang theo biểu đồ tâm trạng cho thấy các triệu chứng đã dao động như thế nào dựa trên chu kỳ kinh nguyệt của bạn”, Tiến sĩ Raffi nói. Cho dù bạn đang đối phó với rối loạn tiền kinh nguyệt thực sự hay rối loạn trầm cảm trầm trọng hơn theo thời kỳ, thì khi bạn sử dụng các dịch vụ tư vấn và điều trị tâm lý thì bác sĩ nên điều tra các triệu chứng của bạn và giúp xác định phương pháp điều trị tốt nhất.
Bài viết được dịch theo 11 Symptoms of Premenstrual Dysphoric Disorder You Shouldn’t Ignore xuất bản trên trang SELF.